Most Racławicki

Park Mamuta – obszar na wrocławskim osiedlu Oporów, położony wzdłuż przeciwpowodziowego wału na lewym (południowym) brzegu rzeki Ślęzy oraz wzdłuż ul. Bukowskiego. Plan zagospodarowania, w ramach Wrocławskiego Budżetu Obywatelskiego, 7-hektarowego pasa nieużytków pomiędzy ul. Bukowskiego a wałem przeciwpowodziowym zgłosili mieszkańcy osiedla Oporów po raz pierwszy w roku 2013 (wówczas plan ten zakładał m.in. budowę koła wodnego na znajdującym się tam na rzece Ślęzie jazie), ale wówczas przedsięwzięcie to nie zostało przyjęte ze względów formalnych. Rok później, w 2014, zmieniony w stosunku do poprzedniego roku projekt (bez koła wodnego, ale z atrakcjami o charakterze rekreacyjnym) pod nazwą „Park Wspólnotowy «Ślężański Mamut» – przyjazna przestrzeń dla aktywnego wypoczynku, kultury i edukacji uczestniczącej, współtworzona przez użytkowników” uzyskał ponad 5,2 tys. głosów i został przyjęty do realizacji. Dopracowanie projektu oraz wyłonienie w przetargu wykonawców zajęło następne cztery lata (przetargi ogłaszano czterokrotnie), prace rozpoczęły się wiosną 2018, a zakończono je jesienią tego samego roku. Park Mamuta został oddany do użytku w sobotę 10 listopada 2018. Najbardziej charakterystycznym obiektem w Parku Mamuta jest wysoka na 8 metrów konstrukcja stylizowanego mamuta, przeznaczona dla dzieci do wspinania się w jej wnętrzu; wystające z dwóch stron „głowy” tej konstrukcji rury (mające być „ciosami” zwierzęcia) służą dzieciom jako zjeżdżalnie. Oprócz „mamuta” są też inne atrakcje dla dzieci, głównie w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, a także ławki i siedziska służące rekreacji. Przewidziano też nasadzenie sporej liczby roślinności (451 drzew liściastych, 6,2 tys. krzewów ozdobnych, 18,5 tys. traw ozdobnych i skrzypów), a Zarząd Zieleni Miejskiej w kolejnych latach zobowiązany został do ich uzupełniania. Istniejące nad Ślęzą już wcześniej rzeźby („Zadumana Ślężanka” i „Rodzina”, wykonane w 1975 z głazów narzutowych, autorstwa Tadeusza Tellera) zostały również wkomponowane w Park Mamuta („Rodzina” wymagała przeniesienia o kilkadziesiąt metrów).

Cmentarz Żołnierzy Polskich we Wrocławiu – wojenna nekropolia utworzona w latach 1968–1970 i rozbudowana w latach 1972–1979 jako miejsce spoczynku 604 osób, głównie żołnierzy polskich – uczestników Kampanii wrześniowej zmarłych w niewoli niemieckiej oraz poległych na froncie żołnierzy 2 Armii Wojska Polskiego, a także żołnierzy walki podziemnej i przymusowych robotników cywilnych oraz ofiar terroru hitlerowskiego.

Pomnik Żołnierzy Wojska Polskiego we Wrocławiu – pomnik, wzniesiony na Cmentarzu Żołnierzy Polskich w 1979 r., 9 lat po otwarciu cmentarza. Dla upamiętnienia żołnierzy polskich, poległych w walkach z hitlerowskim agresorem w latach 1939-1945, odsłonięto 11 października 1979 r. na Cmentarzu Żołnierzy Polskich pomnik według projektu Łucji Skomorowskiej-Wilimowskiej. Pomnik wysokości 23 m, z żelbetu, ma kształt stylizowanych dwóch skrzydeł husarskich. W dolnej części skrzydeł znajdują się płaskorzeźby przedstawiające szarżujących ułanów z kampanii wrześniowej i żołnierzy II Armii Wojska Polskiego z karabinami oraz daty 1939 i 1945. Przed pomnikiem znajduje się tablica dedykacyjna oraz trzy znicze. Pomnik jest wyeksponowany na sztucznym wzgórzu, na szczyt którego prowadzą monumentalne schody.

Pomnik Wspólnej Pamięci (niem. Denkmal des gemeinsamen Gedenkens) – monument poświęcony pamięci mieszkańców Wrocławia, których mogiły zostały zlikwidowane w latach powojennych. Pomysł realizacji lapidarium upamiętniającego zmarłych Wrocławian pochowanych przed rokiem 1945 na cmentarzach, które zostały zlikwidowane, powstał w latach dziewięćdziesiątych dwudziestego wieku, po odnalezieniu w roku 1989 w Mirkowie ponad dwustu poniemieckich płyt nagrobnych. Płyty te pochodziły ze zniszczonych we Wrocławiu cmentarzy, właściciel zakładu kamieniarskiego wykorzystywał je do wyrobu nowych nagrobków, bądź innych detali kamieniarskich. Wszystkie ocalałe płyty zostały następnie odkupione przez miasto. Początkowo planowano wykorzystanie wszystkich elementów do utworzenia na terenie nieczynnego i przekształconego w park Cmentarza Grabiszyńskiego III (obecnie Park Grabiszyński). Ostatecznie w roku 2005 wybrano projekt autorstwa Tomasza Tomaszewskiego, Alojzego Gryta i Czesława Wesołowskiego. Pomnik Wspólnej Pamięci znajduje się dokładnie w miejscu w którym wcześniej stało wrocławskie krematorium. Od strony ulicy Grabiszyńskiej prowadzi do niego długa aleja z żywopłotem rozpoczynająca się granitową bramą z łacińską nazwą pomnika Monumentum Memoriae Communis. Pomnik wykonany jest z granitu, ma kształt muru złożonego z 32 fragmentów o nierównych zakończeniach. Do całości dołączonych jest kilkanaście zachowanych poniemieckich płyt nagrobnych. Cztery części tworzące pomnik odpowiadają poszczególnym kategoriom cmentarzy w dawnym Wrocławiu: katolickim, ewangelickim, komunalnym i żydowskim. Pośrodku znajduje się pozioma płyta z listą wszystkich zlikwidowanych po roku 1945 cmentarzy we Wrocławiu. Całość liczy sobie 60 m długości. Uroczystość otwarcia pomnika poprzedziło nabożeństwo ekumeniczne z udziałem przedstawicieli czterech wspólnot religijnych we Wrocławiu. Pomnik nie wspomina o tym że te cmentarze zostały celowo zniszczone i zlikwidowane (cytat „nieistniejących dziś cmentarzach”) i nie wspomina o narodowości pochowanych (cytat „pamięci dawnych mieszkańców”).

Cmentarz Żołnierzy Włoskich – nekropolia we Wrocławiu, na której pochowani są obywatele włoscy, przede wszystkim żołnierze – jeńcy wzięci do niewoli niemieckiej po przegranej przez Włochy bitwie pod Caporetto dnia 24 października 1917 roku.

Park Grabiszyński – park we Wrocławiu położony na osiedlu Grabiszyn-Grabiszynek. Nazwa parku została nadana § 1 pkt 12 uchwały nr LXXI/454/93 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 9 października 1993 w sprawie nazw parków i terenów leśnych istniejących we Wrocławiu. Pieczę nad Parkiem Grabiszyńskim sprawuje Zarząd Zieleni Miejskiej, podległy Departamentowi Architektury i Rozwoju Urzędu Miejskiego Wrocławia.

Krzyki – osiedle w południowej części Wrocławia, obecnie administracyjnie część osiedla Krzyki-Partynice. Nazwa osiedla była źródłem nazwy dla dawnej dzielnicy Krzyki. Osiedle graniczy na zachodzie i południu z Oporowem, Kleciną i Partynicami, a na północy i wschodzie z Grabiszynkiem i Borkiem. Powstało wokół włączonej w 1928 do miasta wsi, która od 1743 do 1845 nosiła niem. nazwę Kritern, potem do 1945 Krietern ("kłótnicy"), co po wojnie przemianowano na Krzyki.

Promenada Krzycka (niem. Hugo Richter Weg) – pas zieleni miejskiej o długości ok. 7,5 km położony wzdłuż nasypu kolejowego Towarowej Obwodnicy Wrocławia we Wrocławiu, stanowiący obszar miejskiej przestrzeni zielonej zlokalizowany w obrębie dawnych dzielnic Krzyki i Fabryczna. Oryginalna promenada powstała jako szlak rekreacyjny wzdłuż nasypu torów kolejowych Towarowej Obwodnicy Wrocławia, według pomysłu dyrektora Ogrodów Miejskich Wrocławia Hugo Richtera przy współpracy z Towarzystwem Upiększania Miasta. Ścieżka spacerowa zaczęła być urządzana w 1893 r. na odcinku od ul. Grabiszyńskiej do ul. Borowskiej jako uzupełnienie systemu zielonego pierścienia terenów zieleni Wrocławia. Pierwszy odcinek promenady zorganizowano pomiędzy ul. Krzycką i ul. Racławicką, co umożliwiło połączenie Parku Południowego z terenami zielonymi w okolicy Małej Sobótki. Z czasem zbudowano trakty piesze, tworząc ciąg dróg alejowych obsadzanych drzewami (m.in. dęby szypułkowe, klony pospolite, topole białe, lipy drobnolistne, kasztanowce, dęby czerwone), urządzono przyległe tereny zielone i rekreacyjne. Urządzanie promenady trwało blisko 50 lat. Na odcinku od ul. Grabiszyńskiej do al. Racławickiej trakt prowadził po wewnętrznej stronie nasypu kolejowego, a tam przechodził pod wiaduktem na zewnętrzną stronę nasypu. Trasa miała od 1 do 3 metrów szerokości w zależności od odcinka, miejscami była to droga gruntowa. Oprócz zasadniczej funkcji, zieleń pełniła także rolę militarną, maskując nasyp kolejowy, który oprócz funkcji transportowej stanowił także pas umocnień. Celem projektu było wykorzystanie trójkątnych skrawków działek oraz ziemnych nasypów pozostałych po budowie linii kolejowej. W wyniku tej inwestycji zostały one przekształcone w trasę spacerową o długości ok. 5 km z punktami widokowymi m.in. Wzgórzem Gajowickim, Wzgórzem Bendera, Skórnikiem i Małą Sobótką. Docelowo sieć terenów zielonych wzdłuż linii kolejowych miała połączyć Popowice i Brochów. Po II wojnie światowej trakt uległ jednak zapomnieniu i stopniowej degradacji, a nowa administracja skupiała się na utrzymaniu jedynie łączonych przez niego terenów zielonych. Ponadto dokonano przekształcenia otaczających ją terenów, i na miejscu zrujnowanej zabudowy stawiano bloki wielorodzinne, a osiedla-ogrody dogęszczono. W XXI r. dzięki projektowi miejskiego budżetu obywatelskiego rozpoczęła się jego rewitalizacja, mająca na celu stworzenie w południowym Wrocławiu spójnego systemu zieleni o długości ok. 7,5 km, z wykorzystaniem Promenady jako łącznika pomiędzy istniejącymi parkami Grabiszyńskim i Południowym oraz nowymi parkami w stronę osiedla Tarnogaj. Poszczególne fragmenty Promenady zaprojektowano z przeznaczeniem dla pieszych, rowerzystów oraz rolkarzy. W kolejnych edycjach Wrocławskiego Budżetu Obywatelskiego projekty związane z Promenadą Krzycką i jej rozszerzeniem należały do faworytów w głosowaniach mieszkańców.

Most Oporowski – most łączący wrocławskie osiedla Oporów i Grabiszyn. Most znajduje się nad rzeką Ślęzą we Wrocławiu. Przy nim znajduje się pętla tramwajowa "Oporów" (linie 4, 11 i 20) Konstrukcja mostu jest dwuprzęsłowa, elementami nośnymi są belki wolnopodparte współpracujące z płytą żelbetową. Jest to most drogowy, położony w ciągu ulic: Grabiszyńskiej - Solskiego.

Cmentarz Grabiszyński – obok cmentarza Osobowickiego, cmentarza Świętej Rodziny, cmentarza św. Wawrzyńca jeden z największych cmentarzy we Wrocławiu. Cmentarz w swoich obecnych granicach to jedna z trzech części stanowiących w pierwszej połowie XX w. większy kompleks cmentarny. Początkowo był to cmentarz na którym chowano zmarłych z południowych parafii Wrocławia, ewangelickich: św. Elżbiety i św. Trójcy, katolickich: św. Karola Boromeusza i św. Elżbiety Węgierskiej oraz zakonników z klasztoru Bonifratrów. Później stał się cmentarzem komunalnym – Kommunal Friedhof in Graebschen.

Górka Wiatraczna (Mühlberg) – wzgórze (wzniesienie) położone we Wrocławiu w rejonie osiedla Grabiszyn. Jest to wzniesienie morenowe. Jego nazwa pochodzi prawdopodobnie od położonego tu niegdyś wiatraka. Obecnie teren ten zabudowany jest blokami mieszkalnymi (w tym między innymi typu Punktowiec przy ulicy Jastrzębiej). Wzniesienie to położone jest w obrębie wysoczyzn morenowych ukształtowanych w ramach Równiny Kąckiej (318.532) stanowiącej część Równiny Wrocławskiej (318.53), położonych na południowy zachód od Pradoliny Wrocławskiej (318.52). Obszar Górki Wiatracznej położony jest w obrębie: ulicy Grabiszyńskiej, za nią Park Grabiszyński (na wschód od wzniesienia) ulicy Fiołkowej, poprzednio nazwa nawiązująca do wyżej wspomnianego wiatraka: Mühlbergweg (na północ od wzniesienia) zakładu karnego nr 2, dalej terenu byłego Elwro i za nim rzeki Ślęza (na zachód od wzniesienia) Cmentarza Grabiszyńskiego (na południe od wzniesienia).

Mała Sobótka (niem. Kinderzobten) – sztucznie utworzone wzniesienie na osiedlu Grabiszynek we Wrocławiu o wysokości bezwzględnej 136 m n.p.m. Przez mieszkańców miasta zwana jest także często „Górką Skarbowców” ze względu na przebiegającą obok ulicę o tej nazwie. Mała Sobótka powstała pod koniec XIX wieku z nadwyżek gruntu przeznaczonego do budowy nasypu kolejowej obwodnicy towarowej. Inicjatorem utworzenia sztucznego wzgórza było Breslauer Verschönerungsverein („Wrocławskie Towarzystwo Upiększania”). Od początku istnienia pełni funkcje rekreacyjne, latem jest miejscem zabaw i spacerów, zimą jako górka saneczkowa, dawniej także stok narciarski. Początkowo Mała Sobótka była punktem widokowym, gdzie można było oglądać pełną panoramę Sudetów. Jednak w wyniku zabudowy pobliskich osiedli oraz przysłonięcia widoku przez rosnące drzewa górka straciła swoje walory widokowe. Na szczycie wzgórza stał drewniany pawilon, który, zniszczony w latach późniejszych, nie został nigdy odbudowany. Obok północnego stoku Małej Sobótki strumień Grabiszynka zaczyna swój naziemny bieg (wcześniej poprzez kanały podziemne strumień ten ma połączenie ze stawem w Parku Południowym). Założenia parkowe obszaru „Górka Skarbowców”, obejmującego górkę Skarbowców i obszar zieleni wokół (pas zieleni ciągnący się aż do Parku Grabiszyńskiego), zostały uznane jako wymagające ochrony i wpisane do rejestru zabytków 12 września 2005 pod nr. 570/A/05.