Stare Bielsko

Kościół św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Bielsku-Białej – zabytkowy kościół katolicki w Bielsku-Białej, znajdujący się w dzielnicy Stare Bielsko, przy ul. św. Stanisława. Jest kościołem parafialnym (parafia św. Stanisława) i należy do diecezji bielsko-żywieckiej (Dekanat Bielsko-Biała II – Stare Bielsko). Został zbudowany w stylu gotyckim ok. roku 1380 (prawdopodobnie na miejscu jeszcze starszego) i jest najstarszą budowlą sakralną w mieście.

Parafia pw. Świętego Stanisława Biskupa i Męczennika w Bielsku-Białej – parafia rzymskokatolicka znajdująca się w Bielsku-Białej. Należy do Dekanatu Bielsko-Biała II – Stare Bielsko diecezji bielsko-żywieckiej w Starym Bielsku. Erygowana w XIV wieku, później stała się filią parafii w Bielsku, reerygowana w 1953. Jest prowadzona przez księży diecezjalnych.

Osiedle Kopernika – osiedle mieszkaniowe położone w Bielsku-Białej w dzielnicy Aleksandrowice. Zostało wybudowane w latach 1964–1969 jako Zakładowe Osiedle Robotnicze nr 7 (ZOR VII) według projektu Andrzeja Czyżewskiego. Właściwe osiedle składa się z jedenastu 11-kondygnacyjnych oraz czternastu 5-kondygnacyjnych bloków z wielkiej płyty w rejonie ulicy Jesionowej, Wiśniowej i Spółdzielców wraz z zapleczem handlowo-usługowym. Jednostka pomocnicza gminy o nazwie Osiedle Kopernika obejmuje znacznie szerszy obszar ograniczony Potokiem Starobielskim na północy, aleją Andersa na wschodzie, ulicą Cieszyńską na południu i naturalną doliną na zachód od ulicy Wodnej na zachodzie, który w dużej mierze wypełnia zabudowa jednorodzinna. W 2017 liczyła ona 4712 mieszkańców. W obrębie osiedla w rozumieniu szerszym znajduje się Ośrodek Sportowo-Rekreacyjny Victoria (ul. Bratków 16), integracyjna Szkoła Podstawowa nr 6 (ul. Brodzińskiego 3), Szkoła Podstawowa nr 17 (ul. Bratków 6) i Żłobek Miejski (ul. Brodzińskiego 22). Blok przy ulicy Spółdzielców 11 został zaadaptowany na dom studencki Uniwersytetu Bielsko-Bialskiego. Główny ciąg komunikacyjny osiedla stanowią ulice Jesionowa i Spółdzielców, od południa okala je wylotowa ulica Cieszyńska. Pobliski przystanek Cieszyńska Hulanka obsługuje (stan 2022) trzynaście linii MZK Bielsko-Biała, a także autobusy Komunikacji Beskidzkiej i prywatnych przewoźników w kierunku Jaworza, Jasienicy, Cieszyna i Strumienia. W głąb osiedla wjeżdża sześć linii MZK (2, 4, 15, 21, 34 i nocna N1).

Grodzisko w Starym Bielsku – średniowieczne grodzisko położone w Starym Bielsku, dzielnicy Bielska-Białej. Jest pozostałością pierścieniowej osady produkcyjnej o charakterze obronnym, istniejącej od XII wieku do roku 1400 i stanowi najstarszy zabytek miasta. Grodzisko usytuowane jest na pochyłości wzgórza opadającego łagodnie ku północy. Jego kształt zbliżony jest do elipsy o wymiarach 205 m na osi północ-południe i 215 m na osi wschód-zachód. Jego powierzchnia wynosi ok. 3,2 ha. Osada powstała w końcu XII w. i była silnie ufortyfikowana – otaczały ją podwójne wały drewniano-ziemne rozdzielone fosą o szerokości 10 m i głębokości do 12 m oraz szerokie palisady. Podczas badań archeologicznych przeprowadzonych w latach 30. i 70. XX w. odkryto chaty mieszkalne, zabudowania gospodarcze, majdan, fragmenty bruku kamiennego, studnie i dymarki. Znaleziska te wskazują, że osadę zamieszkiwali rolnicy i rzemieślnicy – hutnicy rudy darniowej, kowale, cieśle i prządki. Osada położona była przy trakcie handlowym z Krakowa na Morawy (szlak solny) i mogła pełnić rolę warowni – refugium dla okolicznej ludności. W 1400 roku grodzisko zostało doszczętnie zniszczone przez pożar. Nie wiadomo do dzisiaj, jak należy łączyć tę osadę ze Starym Bielskiem i miastem Bielskiem. W okresie wojny trzydziestoletniej, w latach 1618–1648 przez Bielsko maszerowały różne oddziały wojska, a wśród nich Szwedzi, którzy byli tu co najmniej trzy razy (1642, 1645, 1646). Prawdopodobnie średniowieczne grodzisko w Starym Bielsku wykorzystali jako miejsce obozowiska, skoro miejscowa ludność nazwała je wałem szwedzkim (niem. Schweden Schanze). Do dziś ulica otaczająca grodzisko od północy nosi nazwę Wał Szwedzki. W XVI w. założono Dolny folwark starobielski, obejmujący częściowo również grodzisko. W jego południowo-zachodniej części powstały zabudowania, zaadaptowane później na potrzeby parafii ewangelickiej, która w latach 1818–1827 wybudowała w ich sąsiedztwie ewangelicki kościół Jana Chrzciciela. W tym samym okresie obwałowania dawnej osady zostały już w dużej mierze zniwelowane i zadrzewione. Grodziskiem zaczęto interesować się w latach 30. XX wieku, kiedy przeprowadzono pierwsze badania archeologiczne. Kolejne zostały przeprowadzone w latach 70.

Parafia Ewangelicko-Augsburska w Starym Bielsku – parafia luterańska w Bielsku-Białej, w dzielnicy Stare Bielsko, należąca do diecezji cieszyńskiej. Mieści się przy ulicy Pod Grodziskiem. W 2018 liczyła około 1200 wiernych.

Kościół Jana Chrzciciela w Bielsku-Białej – zabytkowy kościół ewangelicko-augsburski w Bielsku-Białej, znajdujący się w dzielnicy Stare Bielsko, przy ul. Jana III Sobieskiego. Jest kościołem parafialnym (parafia Jana Chrzciciela) i należy do diecezji cieszyńskiej. Kościół ufundowała powstała w 1814 parafia ewangelicka w Starym Bielsku. Kamień węgielny poświęcił 12 maja 1818 ks. superintendent Johann Georg Schmitz. Świątynia została zbudowana w latach 1818-1827, w południowo-zachodniej części XI-wiecznego grodziska w Starym Bielsku, przez mistrza budowlanego Jerzego Biowskiego z Bielska w stylu klasycystycznym. W 1848 r. pozwolono ewangelikom budować wieże kościelne, dzięki czemu przystąpiono do przebudowy kościoła – podwyższono świątynię o jedno piętro i dobudowano wieżę nakrytą baniastym hełmem, którą poświęcono w 1852 r. Kościół jest budowlą trójnawową, z licznymi oknami na trzech kondygnacjach. Nawy boczne wypełnione są na trzech piętrach przez drewniane empory (trzecie są ślepe), typowe dla świątyń protestanckich. Klasycystyczne wyposażenie pochodzi w dużej mierze z 1827 r. W jego skład wchodzą: niski ołtarz kamienny z czterema marmurowymi kolumnami i rzeźbami czterech Ewangelistów, z nadbudowaną drewnianą amboną u góry i rzeźbą Chrystusa na baldachimie późnobarokowa chrzcielnica organy cztery kryształowe żyrandole fundacji cechów rzemieślniczych

Trzy Lipki – wzgórze na Pogórzu Śląskim o wysokości 386 m n.p.m. położone w północnej części Bielska-Białej, w dzielnicy Stare Bielsko. Wzgórze niegdyś było porośnięte lasem lipowym, obecnie występują na nim rozległe łąki. Wyjątkiem jest część północno-wschodnia – obszar ciągnący się wzdłuż Potoku Zajazdowego, który porasta grąd subkontynentalny. Trzy Lipki, ze względu na dużą ilość pokarmu, są miejscem grupowania się i odpoczynku wielu gatunków ptaków. Spotykane są tu także sarny i zające. Wspomniany las grądowy chroniony jest w ramach zespołu przyrodniczo-krajobrazowego „Sarni Stok”. W 1645 r. na wzgórzu rozegrała się potyczka między wojskami szwedzkimi a polskimi. W jej wyniku zniszczeniu uległ las lipowy, którego pozostałością stały się cztery, a po uderzeniu pioruna – trzy lipy, od których wzgórze wzięło nazwę. Wycięto je w 1939 r., aby nie służyły jako punkt orientacyjny. W tym samym miejscu posadzono lipy w 1945 r., jednak zostały zniszczone przez wandali. Na południowym stoku Trzech Lipek, wzdłuż Potoku Starobielskiego, powstał przysiółek samodzielnej do 1977 r. wsi Stare Bielsko. W 1939 r. na wzgórzu zbudowano kilka schronów bojowych, wchodzących w skład sieci fortyfikacji o długości 10 km. Na linii tych fortyfikacji rozlokowano Batalion ON „Bielsko”, wchodzący w skład Armii Kraków, nigdy jednak nie doszło do walk na tym terenie. W latach 80. XX wieku na wschodnim stoku, zwanym Sarnim, powstało niewielkie osiedle mieszkaniowe Sarni Stok. Obecnie planowana jest budowa kolejnego. Na szczycie Trzech Lipek znajduje się stalowy, 40-metrowy, ważący 17 ton Krzyż Trzeciego Tysiąclecia powstały w 2001 r. w miejscu drewnianego krzyża stojącego w latach 1935–1939. Jego okolice stanowią dobry punkt widokowy na Bielsko-Białą i okolice. Poza osiedlem Sarni Stok, na Trzech Lipkach znajduje się nieliczna zabudowa jednorodzinna. Na stoku południowym, przy ul. Portowej, położony jest klasztor redemptorystek. Przez wzgórze przebiega Szlak 700-lecia Bielska biegnący z centrum Bielska-Białej do Czechowic-Dziedzic, a także Międzynarodowy Szlak Rowerowy Greenways Kraków – Morawy – Wiedeń. Na wschodnim stoku powstał tor motocrossowy. Szczyt ten jest także wykorzystywany jako startowisko przez motoparalotniarzy PPG i PPGG, ponieważ duża, otwarta przestrzeń umożliwia start na każdy kierunek.

Osiedle Wojska Polskiego – osiedle mieszkaniowe położone w Bielsku-Białej, w dzielnicy Aleksandrowice. Zostało wybudowane w technologii wielkopłytowej w latach 1976–1980 według projektu Jerzego Skulimowskiego. Granice jednostki pomocniczej gminy o nazwie Osiedle Wojska Polskiego pokrywają się z urbanistycznymi granicami osiedla. W 2017 była ona zamieszkiwana przez 4975 osób. Osiedle składa się z 21 bloków (dziewięć 11-kondygnacyjnych i dwanaście 5-kondygnacyjnych) ulokowanych pomiędzy linią kolejową nr 190 na północy, ulicą Stawową na wschodzie, ulicą Cieszyńską na południu i końcowym odcinkiem ulicy Spółdzielców na zachodzie, które uzupełniają pawilony handlowo-usługowe przy ulicy Stawowej i Spółdzielców, budynek Przedszkola nr 51 i Szkoły Podstawowej nr 1. W rejonie ulicy Dywizji Kościuszkowskiej występuje starsza zabudowa jednorodzinna, pośrodku osiedla znajduje się też cmentarz wojskowy założony na potrzeby garnizonu Bielsko w 1921. W jego sąsiedztwie wybudowano w 1999 Centrum Rehabilitacyjno-Readaptacyjne „Nadzieja”. Osiedle obsługuje (stan 2022) dwanaście linii autobusowych MZK Bielsko-Biała, z których sześć kursuje przez ulicę Spółdzielców, a sześć przez ulicę Cieszyńską. Ulica Cieszyńska stanowi drogę wylotową z miasta na zachodów, na przystanku Cieszyńska/Osiedle Wojska Polskiego zatrzymują się również autobusy Komunikacji Beskidzkiej i prywatnych przewoźników w kierunku Jaworza, Jasienicy, Cieszyna i Strumienia. W obrębie osiedla znajduje się niewykorzystywany od 2009 przystanek kolejowy Bielsko-Biała Aleksandrowice na trasie Bielsko-Biała – Cieszyn. Nazwy ulic na osiedlu w większości nawiązują do pojęć związanych z historią Wojska Polskiego: 1 Armii Wojska Polskiego, Czwartaków, Dywizji Kościuszkowskiej, Podchorążych, Saperów.

Bielsko-Biała Aleksandrowice – przystanek osobowy w Bielsku-Białej, w województwie śląskim, w Polsce. Znajduje się na wysokości 349 m n.p.m.

Cmentarz wojskowy w Bielsku-Białej – zabytkowy cmentarz wojskowy znajdujący się w Bielsku-Białej, w południowej części os. Wojska Polskiego (dzielnica Aleksandrowice), przy ul. Saperów. Został utworzony w 1921 r. na potrzeby bielskiego garnizonu. Centralną część cmentarza stanowi prostokątny plac, przy którym znajdują się trzy pomniki: ogólny pomnik żołnierski ("bojowników o wolność i demokrację") upamiętniający ofiary zbrodni katyńskiej pochodzące z Bielska-Białej i okolic ku czci żołnierzy Armii Krajowej Wokół niego usytuowane są kwatery z 53 grobami, tylko częściowo wymienionych z nazwiska, żołnierzy, którzy zmarli w latach 1921–1939. Wzdłuż głównej alei, biegnącej od bramy do głównego placu, znajdują się mogiły zbiorowe, m.in. żołnierzy poległych w wojnie obronnej Polski (m.in. w bitwie pod Węgierską Górką), żołnierzy poległych w 1945 r. i harcerzy, którzy zginęli w czasie II wojny światowej.

Aleksandrowice (niem. Alexanderfeld, czes. Alexandrovice) – dzielnica zwyczajowa Bielska-Białej położona w zachodniej części miasta, między Górnym Przedmieściem a Wapienicą; dawna wieś wydzielona w XIX wieku ze Starego Bielska i włączona w skład miasta Bielska w 1938. W okresie PRL wybudowano tu osiedla mieszkaniowe: Beskidzkie, Kopernika, Piastowskie, Polskich Skrzydeł, Słoneczne, Wojska Polskiego. Na terenie dzielnicy znajduje się m.in. lotnisko Aeroklubu Bielsko-Bialskiego, cmentarz żydowski i cmentarz wojskowy oraz węzeł drogowy Hulanka. Oś komunikacyjną stanowi ulica Cieszyńska. Osiedle Aleksandrowice jako jednostka pomocnicza gminy obejmuje tylko część dzielnicy w jej historycznym i zwyczajowym rozumieniu.

Bielsko-Biała Górne – przystanek osobowy w Bielsku-Białej, w województwie śląskim, w Polsce. Znajduje się na wysokości 314 m n.p.m.