place

Dom przedpogrzebowy cmentarza żydowskiego przy ul. Ślężnej we Wrocławiu

Architektura judaizmu we Wrocławiu

Kaplica cmentarna na Południu – nieistniejąca już kaplica cmentarna wzniesiona na Starym Cmentarzu Żydowskim we Wrocławiu przy ulicy Ślężnej. Obiekt został zaprojektowany przez wrocławskich architektów Richarda i Paula Ehrlichów. Kaplica powstała w 1912 na cmentarzu żydowskim przy ulicy Ślężnej. Wzniesiono ją przed bramą główną cmentarza na osi jego głównej alei. Była to budowla centralna na planie krzyża równoramiennego. Składała się z hali głównej i przedsionków. Miała 48 miejsc siedzących i 300 miejsc stojących. W obiekcie znajdowała się także sala do mycia zwłok i pokój dla grabarzy. Została zniszczona w czasie wojny i rozebrana w latach 70. XX wieku.

Fragment artykułu z Wikipedii Dom przedpogrzebowy cmentarza żydowskiego przy ul. Ślężnej we Wrocławiu (Licencja: CC BY-SA 3.0, Autorzy).

Dom przedpogrzebowy cmentarza żydowskiego przy ul. Ślężnej we Wrocławiu
Zaułek Ferdynanda Lassalla, Wrocław Powstańców Śląskich

Współrzędne geograficzne (GPS) Adres Pobliskie miejsca
placePokaż na mapie

Wikipedia: Dom przedpogrzebowy cmentarza żydowskiego przy ul. Ślężnej we WrocławiuCzytaj dalej na Wikipedii

Współrzędne geograficzne (GPS)

Szerokość geograficzna Długość geograficzna
N 51.087753 ° E 17.026564 °
placePokaż na mapie

Adres

Zaułek Ferdynanda Lassalla
50-549 Wrocław, Powstańców Śląskich
województwo dolnośląskie, Polska
mapOtwórz w Mapach Google

Podziel się doświadczeniem

Pobliskie miejsca

Ulica Ślężna we Wrocławiu
Ulica Ślężna we Wrocławiu

Ulica Ślężna we Wrocławiu – jedna z arterii prowadzących ze śródmieścia w kierunku południowych osiedli peryferyjnych (Borek i dalej Partynice). Zaczyna się w miejscu, gdzie ulica Stawowa, prowadząca niegdyś do podwrocławskich Pól Stawowych, krzyżuje się z Suchą i Swobodną i rozwidla na prowadzącą w kierunku południowym i południowo-wschodnim ulicę Borowską oraz zmierzającą w kierunku południowo-zachodnim i południowym ulicę Ślężną; kończy się natomiast u zbiegu z ulicą Sudecką, tuż przed przecinającą ją wiaduktem Towarową Obwodnicą Wrocławia. Całkowita długość ulicy wynosi około 3,3 km; na niemal całej tej długości (od skrzyżowania z Dyrekcyjną od północy do końca na południu) ulica jest dwujezdniowa, z pasem zieleni oraz dwutorową linią tramwajową pomiędzy jezdniami. Nazwa ulicy, tak współczesna, jak i historyczna (niem. Lohestraße), wywodzi się od nazwy podwrocławskiej wsi Ślęza (niem. Lohe), do której wiodła droga łącząca ją z Wrocławiem. Około roku 1850 przy drodze tej powstał cmentarz żydowski (dziś określany nazwą Starego Cmentarza Żydowskiego), a wkrótce potem także – nieistniejące już dziś – cmentarz ewangelicko-reformowany (utworzony naprzeciw żydowskiego w 1862, w miejscu dzisiejszych terenów rekreacyjnych, m.in. basenu kąpielowego i lodowiska) i wojskowy (tzw. nowy cmentarz garnizonowy, uruchomiony w 1864 przy skrzyżowaniu z ul. Wiśniową i przy Wiązowej), ale aż do roku 1868, kiedy w granice miasta włączone zostały wsie Glinianki (niem. Lehmgruben) i Nowa Wieś Komandorska (Commende Neudorf, dzisiejsze osiedle Południe), była to droga raczej wiejska lub podmiejska. Jej charakter, zwłaszcza na odcinku północnym (bliższym centrum Wrocławia), zaczął się zmieniać po tej dacie; pierwsze kamienice wybudowano tu w latach osiemdziesiątych XIX wieku; w 1882 przy Ślężnej 22–24 zakończono budowę szkoły Auf den Hälteräckern (po roku 1945 szkoła podstawowa nr 59 i 77, obecnie gimnazjum nr 17). W 1892 otwarty został, przy końcowym odcinku Ślężnej i Sudeckiej, założony przez Juliusa Schottländera Park Południowy, w latach 1894–1896 na działce pomiędzy Ślężną a Komandorską, wzdłuż Kamiennej, wybudowany został szpital, w 1896 na Ślężną 89 (przy skrzyżowaniu z ul. Wiśniową) przeniesiono katolicki sierociniec fundacji cukiernika Schiffkego, w 1904 zbudowano zajezdnię tramwajową. Do II wojny światowej powstały – przy południowym odcinku ulicy – także kolonie domków jednorodzinnych oraz charakterystycznych dla lat 20. i 30. tanich, dwu- i trzykondygnacyjnych budynków wielorodzinnych. Przy Ślężnej miały też swoje siedziby niewielkie przedsiębiorstwa, np. wytwórnia musztardy, majonezu, octu i innych artykułów spożywczych H. Schäffera przy Ślężnej 23, wytwórnia opakowań papierowych pod numerem 144 itp. Podczas oblężenia Festung Breslau natarcie Armii Czerwonej posuwało się z południowej strony miasta, toteż około 90% tutejszej zabudowy legło w gruzach, w tym wszystkie – najczęściej pięcio- i sześciokondygnacyjne – kamienice wzdłuż północnego odcinka ulicy. Zaraz po wojnie zniszczone kwartały ulic początkowo pozostawały albo niezabudowane, albo powstawały na ich miejscu ogródki działkowe; około lat sześćdziesiątych w kwartale pomiędzy Ślężną, Kamienną, Borowską i Wesołą wysypywać zaczęto gruz, powstały jeszcze w czasie wojny i wciąż zbierany z miasta (wcześniej, w latach 40. i 50., wywożono go na inne wysypiska, a odzyskaną część nieuszkodzonych cegieł rozbiórkowych wywożono m.in. do Warszawy w ramach „akcji odbudowy stolicy”). Powstałe w ten sposób kilkunastometrowej wysokości wzgórze częściowo zrekultywowano, obsadzając je roślinnością i wytyczając ścieżki. W 1985 nadano mu oficjalną nazwę „Wzgórza Gomułki” wmurowując akt erekcyjny pod budowę Pomnika Ziem Odzyskanych. Pomnik w rezultacie jednak nie powstał, a po przemianach ustrojowych w Polsce w roku 1989 zmieniono patrona tego wzgórza i okolicznych terenów rekreacyjnych; od tego czasu wzgórze i przyległy park noszą imię Władysława Andersa. W roku 2005 rozpoczęto częściową niwelację Wzgórza Andersa na potrzeby aquaparku, który został otwarty w marcu 2008.

Ulica Komandorska we Wrocławiu
Ulica Komandorska we Wrocławiu

Ulica Komandorska – jedna z ulic Wrocławia, położona w południowej części miasta. Współczesna nazwa ulicy pochodzi od leżącej wzdłuż niej niegdyś Nowej Wsi (włączonej w granice miasta w roku 1868), nazywanej Komandorską (niem. Commende Neudorf), podobnie jak nazwa obowiązująca do roku 1945 – Neudorfstraße. Do połowy XIX wieku główna droga Nowej Wsi Komandorskiej łączyła się z ówczesną ulicą Ogrodową (Gartenstraße; dziś ulica Piłsudskiego) Zaułkiem Wolskim (Freiheit Gasse), który położony był kilkadziesiąt metrów na wschód od obecnej ul. Komandorskiej. W roku 1863 właściciel parceli położonej na wprost drogi wiodącej z Nowej Wsi na północ odstąpił ją miastu, dzięki czemu wytyczono na niej nową ulicę ułatwiającą komunikację z miastem. Nadano jej w 1865 nazwę Neudorfstraße, a w 1870 rozciągnięto ją również na samą główną drogę włączonej do miasta Nowej Wsi. Wkrótce w zabudowie ulicy zaczęły dominować kamienice czynszowe, a pod koniec XIX wieku (w założeniach urbanistycznych z 1882 i 1895) zaplanowano i częściowo zrealizowano odcinek mający być przedłużeniem ulicy w kierunku południowym (jest to fragment Al. Wiśniowej – łącznik z ul. Sztabową w sąsiedztwie Szpitala Kolejowego, niemający jednak połączenia z samą ul. Komandorską). Oprócz zabudowy mieszkaniowej przy Neudorfstraße znajdował się także m.in. kompleks rozrywkowy Établissement Tivoli-Lichtspiele (pod numerem 35, na odcinku pomiędzy skrzyżowaniami z dzisiejszymi ulicami Swobodną i Skwerową), fabryka papierosów J. Przedeckiego (Türkische Cigaretten- und Tabak-Fabrik "Sultan") założona w 1860 na parcelach nr 36-38 oraz kompleks szpitalny Wenzel-Hancke wzniesiony przy południowym końcu ul. Komandorskiej w latach 1875-1911. Podczas oblążenia Festung Breslau w 1945 w gruzach legła cała zabudowa tej ulicy z wyjątkiem paru kamienic pomiędzy torami kolejowymi a ul. Piłsudskiego oraz części zabudowań dawnego kompleksu szpitalnego. W latach 70. XX wieku wzdłuż ul. Komandorskiej wybudowano osiedle mieszkaniowe z wielkiej płyty i to ono nadają dziś charakter większej części tej ulicy. Obecny przebieg ulicy zaczyna się skrzyżowaniem z ul. Piłsudskiego na północy i kończy na skrzyżowaniu z ul. Kamienną na południu; łączna jej długość wynosi ok. 1,35 km. Północny koniec ulicy Komandorskiej (od ul. Piłsudskiego do wiaduktu kolejowego w ciągu estakady kolejowej) należy do osiedla Przedmieście Świdnickie, a pozostała część do osiedla Powstańców Śląskich.