Volkspark Friedrichshain

Pomnik Żołnierza Polskiego i Niemieckiego Antyfaszysty (niem. Denkmal des polnischen Soldaten und deutschen Antifaschisten) – pomnik w Berlinie, odsłonięty w 1972 roku, wówczas w Niemczech Wschodnich. Jest głównym niemieckim pomnikiem upamiętniającym polskich żołnierzy, którzy zginęli w II wojnie światowej, jak również ważnym pomnikiem członków niemieckiego antynazistowskiego ruchu oporu. Znajduje się w Volkspark Friedrichshain w dzielnicy Friedrichshain w dawnym Berlinie Wschodnim. Pomysł jego powstania zrodził się w czasie polepszania stosunków pomiędzy Niemcami Wschodnimi a Polską jako pomnik współpracy pomiędzy Ludowym Wojskiem Polskim i niemieckimi komunistami w walce przeciwko nazizmowi. Wykuty jest z szarego, śląskiego granitu; zaprojektowali go polscy rzeźbiarze: Zofia Wolska i Tadeusz Łodziana, oraz niemieccy: Arnd Wittig i Günther Merkel. Główną część stanowią równoległe, 15-metrowe, kamienne kolumny (które w rzeczywistości stanowią pojedynczą konstrukcję) połączone flagą z brązu. Pomnik znajduje się u podnóża wzgórza i jest podkreślony przez ścianę, na której znajduje się motto Za naszą i waszą wolność w języku polskim i niemieckim (Für eure und unsere Freiheit). W pobliżu umieszczono również płaskorzeźbę przedstawiająca żołnierzy Wojska Polskiego i Armii Czerwonej razem z bojownikiem niemieckiego ruchu oporu. Pod kolumnami znajduje się tablica pamiątkowa w języku polskim, niemieckim i rosyjskim, na niej składa się kwiaty podczas ceremonii. Pomnik został ponownie odsłonięty w 1995 roku po zjednoczeniu Niemiec. Dołączono tablice pamiątkowe w języku polskim i niemieckim, aby włączyć pozostałych polskich żołnierzy i ofiary nazizmu, jak również wszystkie niemieckie ruchy opozycyjne z okresu II wojny światowej. Pomnik nie został zmieniony w żaden inny sposób i kolumny nadal podtrzymują Godło Polski z okresu do 1990 roku i Godło Niemieckiej Republiki Demokratycznej. W związku z ilością wandalizmów i graffiti pojawiających się na pomniku, niemiecka firma zgodziła się finansować koszty konserwacji pomnika. Jednakże ciągle jest on miejscem uprawiania skateboardingu, co powoduje dalsze niszczenie. 11 listopada 2020 roku Pomnik został symbolicznie przemianowany na Pomnik Walczących o Naszą i Waszą Wolność w ramach obchodów Święta Niepodległości (Święto Niepodległej Polki) przez kolektyw Dziewuchy Berlin. Akcja jest początkiem debaty na temat polskich miejsc pamięci w Berlinie.

Strausberger Platz − stacja metra w Berlinie, w dzielnicy Friedrichshain, w okręgu administracyjnym Friedrichshain-Kreuzberg na linii U5. Stacja została otwarta w 1930.

Karl-Marx-Allee (niem. aleja Karola Marksa) − ważna arteria komunikacyjna w Berlinie, w okręgach administracyjnych Mitte i Friedrichshain-Kreuzberg. Aleja początkowo nosiła nazwę Große Frankfurter Straße, jednak 21 grudnia 1949 roku została przemianowana na Stalinallee (z niem. Aleja Stalina, z okazji 70. rocznicy urodzin wodza). Była sztandarowym projektem odbudowy Niemiec Wschodnich po II wojnie światowej. Została zaprojektowana przez takich architektów jak: Hermann Henselmann, Egon Hartmann, Hanns Hopp, Kurt Walter Leucht, Richard Paulick, Karl Souradny. 13 listopada 1961 dokonano kolejnej zmiany nazwy na Karl-Marx-Allee (obowiązującą do dziś). Prowadzi z Alexanderplatz przez Strausberger Platz aż do Frankfurter Tor, gdzie przechodzi w Frankfurter Allee. Aleja jest częścią drogi krajowej B1 i B5, pod nią biegnie linia metra U5. 16 czerwca 1953 roku robotnicy budowlani pracujący na Stalinallee rozpoczęli strajk przeciwko decyzjom o zwiększeniu norm wydajności pracy. Protesty rozprzestrzeniły się na inne części miasta i całą Niemiecką Republikę Demokratyczną.

Schillingstraße – stacja metra w Berlinie, w dzielnicy Mitte, w okręgu administracyjnym Mitte na linii U5. Stacja została otwarta w 1930.

Kościół Zbawiciela (niem. Immanuelkirche) – protestancka świątynia w Berlinie, w dzielnicy Prenzlauer Berg, na osiedlu Winsviertel. Należy do Kościoła Ewangelickiego Berlina, Brandenburgii i śląskich Górnych Łużyc.

Weberwiese – stacja metra w Berlinie, w dzielnicy Friedrichshain, w okręgu administracyjnym Friedrichshain-Kreuzberg na linii U5. Stacja została otwarta w 1930. Stacji tej dwukrotnie zmieniano nazwę, w tym raz ze zmianą nazwy ulicy przy której się znajduje. W latach 1930-1950 nazywała się Memeler Straße, a w latach 1950-1992 Marchlewskistraße.

Straße der Pariser Kommune (pol. Ulica Komuny Paryskiej) - ulica w berlińskim okręgu administracyjnym Friedrichshain-Kreuzberg, w dzielnicy Friedrichshain. W latach 1735-1801 ulica nosiła nazwę Bullen-Winkel. Od 1801 do 1820 roku Bullen-Gasse, a w latach 1820-1971 Fruchtstraße. Od 17 marca 1971, w przeddzień 100 rocznicy powołania Komuny Paryskiej zmieniono nazwę na Straße der Pariser Kommune.

Berlin Ostbahnhof (niem. Dworzec Wschodni) – jeden z jedenastu dworców kolejowych obsługujących ruch dalekobieżny w Berlinie, w dzielnicy Friedrichshain, w okręgu administracyjnym Friedrichshain-Kreuzberg. Dworzec posiada dwie hale peronowe o konstrukcji w postaci stalowych łuków. Mniejsza hala południowa mieści trzy perony z pięcioma torami, większa północno-wschodnia - dwa perony dalekobieżne z czterema torami i dwa perony szybkiej kolei miejskiej z czterema torami. Oprócz niej dworzec obsługiwany jest przez linie autobusowe Berliner Verkehrsbetriebe.

Synagoga przy Rykestraße w Berlinie – synagoga znajdująca się w berlińskiej dzielnicy Prenzlauer Berg przy Rykestraße 53. Od ponownego poświęcenia w 1953 r. jest największym żydowskim domem modlitwy w Niemczech. Synagoga została zbudowana w latach 1903–1904 według projektu architekta Johanna Hoenigera w stylu neoromańskim. Prace trwały 10 miesięcy. W trakcie budowy zrezygnowano z umieszczenia wewnątrz organów z powodu sporów wśród członków gminy. Synagogę poświęcono 4 września 1904 roku. Budowla stała się centrum życia miejscowych Żydów. Działała w niej m.in. szkoła podstawowa. W czasie nocy kryształowej z 9 na 10 listopada 1938 roku wnętrze synagogi zostało zdemolowane. Nie została zburzona, gdyż stała w zwartej zabudowie. Ostatnie nabożeństwo odbyło się w kwietniu 1940 roku. Po zakończeniu II wojny światowej czasowo umieszczono w niej Żydów z Europy Wschodniej. 29 lipca 1945 roku odbył się pierwszy ślub. Budowla przeszła remont kapitalny i została poświęcona 30 sierpnia 1953 r. Wewnątrz znajdowały się miejsca dla 2000 osób. Po wybudowaniu Muru Berlińskiego synagoga jako jedyny żydowski dom modlitwy we wschodnim Berlinie stała się centrum życia miejscowych Żydów. Gmina żydowska w 1961 roku liczyła 3000 osób, natomiast około 1990 roku tylko 200 i nie miała swojego rabina ani kantora. Budowla była remontowana w 1957 roku oraz pomiędzy 1967 a 1978 rokiem. Remont kapitalny przeprowadzono w latach 2004–2007 według projektu architektów Ruth Golan und Kay Zareh. Liczba miejsc zmniejszyła się do 1200. Synagogę ponownie otwarto 31 sierpnia 2007 roku.

Unser Leben – monumentalny fryz mozaikowy otaczający z czterech stron (na wysokości dwóch kondygnacji) modernistyczny wieżowiec Haus des Lehrers (Dom Nauczycieli) w Berlinie, w południowo-wschodnim narożniku Alexanderplatz. Zaprojektowany i wykonany został przez niemieckiego artystę Waltera Womackę w latach 1962–1964, we współpracy z innymi artystami. Mozaika składa się z ponad 800 tysięcy pojedynczych kolorowych płytek, ma wymiary 7 × 125 metrów, co czyni ją jednym z największych pod względem powierzchni dziełem sztuki w Europie.

Haus des Lehrers, HdL – wieżowiec w berlińskiej dzielnicy Mitte na Alexanderplatz 9. W skład budynku wchodzi również dwupiętrowa sala kongresowa o wymiarach 50 × 50 metrów, od 2003 roku siedziba Berlin Congress Center. Dom Nauczyciela został zbudowany w pobliżu przedwojennej siedziby Stowarzyszenia Niemieckich Nauczycieli (Deutscher Lehrerverein), która została zniszczona podczas II wojny światowej. 12-kondygnacyjny, 54-metrowy budynek według planu Hermanna Henselmanna wzniesiono w latach 1962–1964 i był pierwszym wieżowcem przy Alexanderplatz. Dom Nauczyciela jest typowym przykładem powojennego modernizmu. Znakiem szczególnym budynku jest fryz między drugim a piątym piętrem, nazwany Nasze życie (Unser Leben), przedstawiający sceny z życia społeczeństwa NRD. Zaprojektowany i wyprodukowany zostało przez niemieckiego artystę Waltera Womacka w latach 1962–1964, we współpracy z innymi artystami. Mozaika składa się z ponad 800 tysięcy pojedynczych kolorowych płytek, ma sumaryczne wymiary 7 x 125 metrów, co czyni ją największym pod względem powierzchni dziełem sztuki w Europie. Po zjednoczeniu Niemiec budynek stał się własnością miasta. Od 1994 roku wynajmowany, a w 2001 roku sprzedany spółdzielni mieszkaniowej Berlin-Mitte (Wohnungsbaugesellschaft Berlin-Mitte).

Instytut Marksizmu-Leninizmu przy KC SED (Institut für Marxismus-Leninismus beim ZK der SED) – jedna z instytucji naukowo-badawczych KC SED. Instytut powstał na podstawie uchwały Biura Politycznego SED z 29 marca 1949 o przekształceniu dotychczasowego, funkcjonującego od 1947 Instytutu Naukowo-Badawczego przy kierownictwie SED (Wissenschaftliches Forschungsinstitut beim Parteivorstand der SED) w Kleinmachnow, z dniem 1 września 1949 w Instytut Marksa, Engelsa, Lenina przy kierownictwie SED (Marx-Engels-Lenin-Institut beim Parteivorstand der SED) z siedzibą w b. Pałacu Prezydentów Reichstagu (Reichstagspräsidentenpalais) przy Friedrich–Ebert-Straße 30/31. Wcześniej, jesienią 1948 tenże instytut rozpoczął prace nad wydaniem prac Marksa, Engelsa, Lenina, Stalina i historii niemieckiego ruchu robotniczego. W 1953 Instytutowi zmieniono nazwę na Instytut Marksa, Engelsa, Lenina i Stalina (Marx-Engels-Lenin-Stalin-Institut) oraz otrzymał budynek narożny przy Charlotte/Unter den Linden, który służył jako siedziba zarządu, administracji, wydziału historii i utworzonego archiwum Instytutu. Wydział Lenina umieszczono w budynku wydawnictwa Dietz na Wallstraße 76-79. W 1956 placówce ponownie zmieniono nazwę na Instytut Marksizmu-Leninizmu przy KC SED (Institut für Marxismus-Leninismus beim ZK der SED), pod którą to nazwą placówka była najbardziej znana i najdłużej pracowała. Na początku 1959, wszystkie działy Instytutu wraz z archiwum partii i biblioteką przeniesiono do budynku „Centralnego Domu Jedności” (Zentralhaus der Einheit) przy Wilhelm Pieck-Straße 1, obecnie Torstrasse 1, dawnej siedziby Komitetu Centralnego SED. Następnie wydział Marksa i Engelsa został przeniesiony do „Domu Karla-Liebknechta” (Karl-Liebknecht-Haus) przy Rosa-Luxemburg-Platz. Po zjednoczeniu Niemiec, z dniem 4 stycznia 1990 zmieniono instytutowi nazwę na Instytut Historii Ruchu Pracy (Institut für Geschichte der Arbeiterbewegung), jednocześnie znacznie redukując liczbę jego komórek organizacyjnych. Z dniem 31 marca 1992 Instytut ostatecznie zlikwidowano przekazując jego zasoby do Fundacji Archiwum Partii i Organizacji Masowych NRD w Archiwum Federalnym (Stiftung Archiv der Parteien und Massenorganisationen der DDR im Bundesarchiv) w kompleksie z 1874 Koszar b. Szkoły Kadetów (Hauptkadettenanstalt) (1878-1920), gimnazjum (1920-1933), jednostki Leibstandarte SS Adolf Hitler (1933–1945), jednego z obiektów Brygady Berlińskiej Armii Amerykańskiej (1945-1994) w Berlinie przy Finckensteinallee 63. Jako placówka naukowo-badawcza Instytut miał status jednego z wydziałów KC SED. Jego bezpośrednimi zwierzchnikami byli sekretarze KC – Fred Oelßner (1949–1957) oraz Kurt Hager (1957–1989).