Filharmonia Berlińska

Akcja T4 (niem. Aktion T4, E-Aktion) – program realizowany w III Rzeszy w latach 1939–1944, polegający na fizycznej „eliminacji życia niewartego życia” (niem. Vernichtung von lebensunwertem Leben). W ramach akcji mordowano chorych na schizofrenię, niektóre postacie padaczki, otępienie, pląsawicę Huntingtona, stany po zapaleniu mózgowia, osoby niepoczytalne, chorych przebywających w zakładach opiekuńczych ponad 5 lat oraz ludzi z niektórymi wrodzonymi zaburzeniami rozwojowymi. Liczba zamordowanych w czasie trwania tej akcji jest trudna do oszacowania ze względu na jej półoficjalny charakter (a w późniejszym okresie jej utajnienie), przeniesienia chorych pomiędzy poszczególnymi zakładami opiekuńczymi i na ogół niewielkie zainteresowanie rodzin losami chorych umieszczonych w zakładach opiekuńczych. Szacuje się, że w okresie szczytowym tego programu, tj. w latach 1940–1941, zabito w jego ramach 70 273 chorych i niepełnosprawnych , w tym także pensjonariuszy szpitali psychiatrycznych na terenach okupowanych. Uważa się także, że ogółem w latach 1939–1945 zabito (rozstrzelano, zagazowano lub otruto) ok. 200 000 ludzi upośledzonych i niepełnosprawnych. Od kwietnia 1941 r. program ten rozszerzono o „akcję 14f13” (niem. Aktion 14f13), obejmującą chorych psychicznie i niepełnosprawnych więźniów obozów koncentracyjnych, w ramach której wymordowano ok. 20 tys. osób. Aktion T4 była pierwszym masowym mordem ludności dokonywanym przez nazistowskie Niemcy, podczas którego opracowano „technologię” grupowego zabijania, zastosowaną później w niemieckich obozach zagłady. Akcja ta była także nazywana „eutanazją” osób upośledzonych – stąd skrót E-Aktion, natomiast szerzej znany skrót T4 pochodzi od adresu biura tego przedsięwzięcia mieszczącego się w Berlinie przy Tiergartenstraße 4. Skrót „14f13” był jednym z oznaczeń kodowych SS używanych w obozach koncentracyjnych przy ewidencji przyczyn zgonów oraz sposobu postępowania z więźniami (niem. Sonderbehandlung 14f13: 14 – obóz koncentracyjny, f – śmierć więźnia, 13 – zagazowanie).

Muzeum Rzemiosła Artystycznego (niem. Kunstgewerbemuseum) – jedno z ważniejszych muzeów sztuki w stolicy Niemiec, Berlinie. Powołane w 1868 roku muzeum stanowi część Berlińskich Muzeów Państwowych pod opieką Fundacji Pruskiego Dziedzictwa Kultury, gromadzi dzieła rzemiosł artystycznych od wczesnego średniowiecza po współczesność. Muzeum wielokrotnie zmieniało swoją lokalizację; obecnie ma dwie siedziby. Pierwsza z nich znajduje się w historycznym zamku Köpenick, druga położona jest na terenie nowoczesnego centrum kultury znanego jako Kulturforum nieopodal placu Poczdamskiego w obrębie dzielnicy Tiergarten.

Kościół pw. św. Mateusza w Berlinie – kościół w stylu neoromańskim na południowym skraju dzielnicy Tiergarten w okręgu administracyjnym Mitte w Berlinie. Jest obecnie jedynym zabytkowym budynkiem w Kulturforum. Odrestaurowany w latach 1956–1960 pod kierunkiem architekta Jürgena Emmericha.

Sony Center – kompleks budynków wykonanych przez firmę Sony na Potsdamer Platz w Berlinie. Jego architektem jest Helmut Jahn. Budowa została ukończona w 2000 roku za sumę 800 milionów dolarów. W kompleksie znajdują się sklepy, restauracje, centra konferencyjne, pokoje hotelowe, biura, muzea, Kino CineStar oraz IMAX i sklep "Sony Style". Na terenie centrum dostępny jest darmowy hot spot Wi-Fi. Kompleks zlokalizowany jest niedaleko stacji kolejowej Berlin Potsdamer Platz. W pobliżu usytuowane jest centrum handlowe i biurowiec Deutsche Bahn.

Biblioteka Państwowa w Berlinie (niem. Staatsbibliothek zu Berlin, dawniej Preußische Staatsbibliothek lub Königliche Bibliothek) stanowi instytucję Fundacji Pruskiego Dziedzictwa Kultury i jest największą biblioteką naukową na obszarze krajów niemieckojęzycznych. Założona została w 1661 roku przez Wielkiego Elektora Fryderyka Wilhelma I jako „Elektorska Biblioteka w Cölln (dzielnica Berlina) nad Sprewą” (niem. Churfürstliche Bibliothek zu Cölln an der Spree). W 1701 roku została przemianowana przez Fryderyka I Pruskiego na „Królewską Bibliotekę w Berlinie” (niem. Königliche Bibliothek zu Berlin). Po zniesieniu monarchii w 1918 roku, biblioteka otrzymała nazwę „Pruskiej Biblioteki Państwowej” (niem. Preußische Staatsbibliothek). Pod koniec II wojny światowej cenniejsza część zbiorów została ewakuowana do budynku klasztoru benedyktynów w Krzeszowie, z którego wcześniej, w roku 1940, usunięto zakonników. Zbiory odnalezione w klasztorze oraz w porzuconym przez Niemców pociągu ewakuacyjnym, zostały w większości zabezpieczone i w 1946 roku zdeponowane w Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie jako tzw. „Berlinka”, gdzie w większości znajdują się nadal. Zarówno w latach 1945–1946, jak i już w Krakowie część wywiezionych z Berlina kolekcji została rozkradziona. Najbardziej znany przypadek kradzieży starodruków „Berlinki” z Biblioteki Jagiellońskiej zakończył się głośnym procesem sądowym w 2001 roku. Dlatego w okresie powojennym na rynku antykwarycznym sporadycznie pojawiały się zazwyczaj mniej cenne książki i czasopisma z Biblioteki Państwowej w Berlinie. W 1967 roku zwrócono do Berlina (Wschodniego) 127.000 nowszych książek i tomów czasopism ze zbiorów „Berlinki”, w 1977 roku symbolicznie „w dowód przyjaźni” Edward Gierek przekazał Erichowi Honeckerowi rękopisy partytur Beethovena i Mozarta, a w 2000 roku Jerzy Buzek ofiarował Gerhardowi Schröderowi egzemplarz Biblii z 1522 roku w przekładzie Marcina Lutra. Po wojnie, wskutek podziału Niemiec, pozostałe zbiory zostały podzielone między wschodnioberlińską „Deutsche Staatsbibliothek” i zachodnioberlińską „Staatsbibliothek Preussischer Kulturbesitz”. 1 stycznia 1992 roku obydwie biblioteki zostały połączone pod obecną nazwą. W elektronicznym katalogu Staatsbibliothek zu Berlin został uwzględniony pełny zasób, tj. zarówno fizycznie dostępny w siedzibie książnicy, jak i część utracona w wyniku działań wojennych (oznaczone jako „Kriegsverlust”), tj. krakowski depozyt oraz rzeczywiste straty wojenne.

Neue Nationalgalerie (dosł. niem. Nowa Galeria Narodowa) – muzeum poświęcone sztuce XX stulecia położone w Berlinie przy Kulturforum. Spektakularny, obszernie przeszklony budynek muzeum został zaprojektowany przez niemieckiego architekta Ludwiga Miesa van der Rohe i jest uznawany za przykład modernizmu. Neue Nationalgalerie jest jedynym budynkiem wzniesionym przez Miesa van der Rohe na terenie Niemiec po II wojnie światowej. W 1962, będąc w wieku 76 lat, otrzymał on w trybie bezpośrednim zlecenie budowy muzeum w Berlinie. Budynek został ukończony w 1968, rok przed śmiercią architekta. Nowa Galeria Narodowa była pierwszym muzeum zlokalizowanym przy nowym Kulturforum, położonym kilkaset metrów na zachód od placu Poczdamskiego. W pobliżu galerii znajdują się zbudowane przez Hansa Scharouna Biblioteka Państwowa oraz Filharmonia. Budynek muzeum jest najpełniejszą realizacją rozwijanej przez wiele lat przez Miesa van der Rohe idei przestrzeni uniwersalnej. Budynek ma formę płaskiego stalowego kasetonowego zadaszenia zbudowanego na planie kwadratu o boku 64,8 m, którego wewnętrzna część otoczona jest szklaną ścianą kurtynową, położoną 7,2 m od krawędzi dachu i tworzy główną górną halę muzeum. Stalowy dach wspiera się w położonych na jego krawędziach ośmiu słupach posiadających przekrój w kształcie równoramiennego krzyża. Po dwa słupy przypadające na każdą krawędź dachu odsunięte są od narożników kwadratu tak, że przeszklona hala tworzy wielką otwartą przestrzeń, uporządkowaną jedynie dwoma blokami instalacyjnymi oraz biegami schodów prowadzącymi na dolny poziom muzeum. Hala spoczywa na granitowym postumencie o wymiarach rzutu 105/110 m, położonym na brzegu Landwehrkanal, przy skrzyżowaniu z Potsdamer Straße. Właściwa przestrzeń wystawowa mieści się w kondygnacji cokołu, której większa część nie posiada naturalnego oświetlenia. Po zachodniej, przeciwnej do głównej ulicy stronie cokołu dolna kondygnacja otwiera się obszernym przeszkleniem na otoczony murem ogród, przeznaczony na ekspozycję rzeźb.

Galeria Malarstwa w Berlinie (niem. Gemäldegalerie) – jedno z ważniejszych muzeów sztuki w Berlinie, którego zbiory malarstwa należą do największych na świecie. Muzeum to stanowi część Berlińskich Muzeów Państwowych pod opieką Fundacji Pruskiego Dziedzictwa Kultury, poświęcone jest dawnemu malarstwu niemieckiemu i europejskiemu XIII–XIX wieku. Obok Galerii Malarstwa w tym samym gmachu mieści także Kupferstichkabinett (Gabinet Rycin) oraz Kunstbibliothek (Biblioteka Sztuki). Budynek położony jest na terenie nowoczesnego centrum kultury znanego jako Kulturforum nieopodal placu Poczdamskiego w obrębie dzielnicy Tiergarten. Zbiory, których rdzeń stanowią dzieła sztuki kolekcjonowane przez pruskich Hohenzollernów w XVIII wieku, zawierają obrazy europejskich artystów takich jak Albrecht Dürer, Lucas Cranach, Rafael Santi, Tycjan, Caravaggio, Peter Paul Rubens, Rembrandt czy Johannes Vermeer. Po raz pierwszy zbiory pokazano publiczności w roku 1830, po licznych przenosinach ostatecznie w 1998 otwarto kolekcję malarstwa w obecnej postaci.

Bahntower – wieżowiec biurowy znajdujący się w Berlinie przy Placu Poczdamskim we wschodniej części Sony Center wybudowany w latach 1998–2000. Ma 103 m wysokości i 26 kondygnacji. Znajduje się w nim siedziba koncernu Deutsche Bahn.

Berlin Potsdamer Platz – jeden z nowych dworców kolejowych w Berlinie otwartych w 2006, w związku z uruchomieniem tzw. grzyba kolejowego. Dworzec mieści się pod powierzchnią Placu Poczdamskiego, w dzielnicach Mitte oraz Tiergarten, w okręgu administracyjnym Mitte. Zatrzymują się na nim pociągi regionalne, zaś dalekobieżne przejeżdżają bez zatrzymania. Na wschód od dworca regionalnego mieści się otwarty w 1939 również podziemny dworzec S-Bahn, a jeszcze dalej – otwarta w 1907 stacja metra, niemająca podziemnego połączenia z resztą kompleksu.

Plac Poczdamski (niem. Potsdamer Platz) – jeden z największych i najruchliwszych placów w centralnym Berlinie, w dzielnicach Mitte oraz Tiergarten, w okręgu administracyjnym Mitte. Nazwa pochodzi od niemieckiego miasta Poczdam.

Pomnik Żołnierzy Radzieckich w Berlinie (niem. Sowjetisches Ehrenmal) – monument zlokalizowany przy ul. 17 czerwca w Parku Großer Tiergarten, ok. 200 m na zachód od Bramy Brandenburskiej, który został odsłonięty 11 listopada 1945 roku.

Pomnik pamięci osób homoseksualnych prześladowanych przez nazizm (niem. Denkmal für die im Nationalsozialismus verfolgten Homosexuellen) w Berlinie został odsłonięty 27 maja 2008. Pomnik ten znajduje się w parku Großer Tiergarten, niedaleko Pomnika Pomordowanych Żydów Europy.