place

Osiedle pod Jaworami we Wrocławiu

Architektura modernizmu we WrocławiuBorek (Wrocław)Budynki mieszkalne we WrocławiuDobra kultury współczesnej we WrocławiuOsiedla mieszkaniowe we Wrocławiu
Szablon cytowania używa pól opisowychSzablon cytuj do sprawdzeniaSzablon odn bez numeru stronySzablony cytowania – problemy – cytuj – strona główna
Panorama Wrocławia z wieży Sky Tower. Foto Barbara Maliszewska
Panorama Wrocławia z wieży Sky Tower. Foto Barbara Maliszewska

Osiedle pod Jaworami – osiedle mieszkaniowe położone we Wrocławiu na obszarze osiedla Borek w dawnej dzielnicy Krzyki. Zbudowane zostało w pod koniec lat 50. i w latach 60. XX wieku w ramach spółdzielczości mieszkaniowej. Obejmowało kilkanaście budynków, w tym zarówno budynki jednorodzinne w zabudowie szeregowej jak i budynki wielorodzinne typu punktowce, wieloklatkowe budynki grzebieniowe, galeriowiec i inne. Uznaje się je za udaną realizację nowej zabudowy dostosowanej zarówno skalą jak i rozwiązaniami architektonicznymi do istniejącego otoczenia zachowanej, willowej zabudowy przedwojennego osiedla oraz dobrze zharmonizowaną z zielenią istniejącą oraz nowoprojektowaną. Powstały tu również osiedlowe pawilony handlowo-usługowe. Wspomniane wyżej punktowce zostały objęte ochroną w ramach gminnej ewidencji zabytków oraz miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.

Fragment artykułu z Wikipedii Osiedle pod Jaworami we Wrocławiu (Licencja: CC BY-SA 3.0, Autorzy, Obrazy).

Osiedle pod Jaworami we Wrocławiu
aleja Jaworowa, Wrocław Borek

Współrzędne geograficzne (GPS) Adres Pobliskie miejsca
placePokaż na mapie

Wikipedia: Osiedle pod Jaworami we WrocławiuCzytaj dalej na Wikipedii

Współrzędne geograficzne (GPS)

Szerokość geograficzna Długość geograficzna
N 51.082408 ° E 17.017009 °
placePokaż na mapie

Adres

aleja Jaworowa 22
53-123 Wrocław, Borek
województwo dolnośląskie, Polska
mapOtwórz w Mapach Google

Panorama Wrocławia z wieży Sky Tower. Foto Barbara Maliszewska
Panorama Wrocławia z wieży Sky Tower. Foto Barbara Maliszewska
Podziel się doświadczeniem

Pobliskie miejsca

Ulica Sudecka we Wrocławiu
Ulica Sudecka we Wrocławiu

Ulica Sudecka – wytyczona pod koniec XIX w. ulica (wówczas pod niem. nazwą Hohenzollernstraße) w południowym przedmieściu Wrocławia, w utworzonej tu dzielnicy cesarza Wilhelma I Hohenzollerna (Kaiser-Wilhelm-Viertel). Początkowo na swoim południowym skraju kończyła się na skrzyżowaniu z aleją Wiśniową, przy wybudowanej nieco później (w 1904) wieży ciśnień przy Wiśniowej. Przecinała się wówczas z wytyczoną w tym samym okresie Kleinburger Straße (później Kaiser-Wilhelm-Straße, dzisiejszą ulicą Powstańców Śląskich) na dużym, okrągłym placu (Kaiser-Wilhelm-Platz, po I wojnie światowej Hindenburgplatz), który dziś nosi nazwę Placu Powstańców Śląskich. Dalej Hohenzollernstraße biegła na północ, przecinając prostokątny Höfchenplatz (dziś plac Hirszfelda), następnie mniejszy okrągły plac na skrzyżowaniu z Gabitzstraße (Gajowicką) oraz po zachodniej pierzei trójkątnego Hohenzollernplatz (późniejszy plac Jakuba Szeli, obecnie Skwer Ptasi Zagajnik) aż do Gräbscherner Straße (Grabiszyńskiej). Cała ulica, między Kirschstraße (Wiśniową) a Gräbscherner Straße (Grabiszyńską) miała (podobnie jak ul. Powstańców) dwie jezdnie i szeroki pas zieleni pośrodku pomiędzy nimi. Parę lat po przyłączeniu w 1897 r. do miasta wsi Kleinburg (dziś Borek) nazwę Hohenzollernstraße nadano również (około 1904) dotychczasowej Platanenalee (alei Platanowej, pomiędzy Wiśniową a Dębową) i jej przedłużeniu, Parkstraße (ul. Parkowej); w ten sposób ulica została przedłużona o dalsze półtora kilometra, aż do wiaduktu pod Towarową Obwodnicą Wrocławia (przy skrzyżowaniu ze Ślężną koło Parku Południowego). Ten odcinek miał już (i ma nadal) jezdnię pojedynczą, bez pasa zieleni. W 1909 r. przy Sudeckiej na odcinku pomiędzy wieżą ciśnień a placem Powstańców zbudowano ewangelicki kościół św. Jana (dziś jest to świątynia katolicka pod wezwaniem św. Augustyna). Po wojnie cała 3,5-kilometrowa Hohenzollernstraße nazwana została Sudecką. W 1969 r. władze miasta Zaporoże w Ukraińskiej SRR nazwały jedną ze swoich ulic „Wrocławską”. Komunistyczne władze Wrocławia uznały, że powinny uhonorować ukraińskie miasto w podobny sposób i fragment ulicy Sudeckiej – od Grabiszyńskiej do Placu Powstańców Śląskich – przemianowały na ulicę Zaporoską. Po odcięciu Zaporoskiej dzisiejsza Sudecka ma już tylko około 2 km długości (od Placu Powstańców Śląskich do Ślężnej). Przy ulicy powstała nowa zabudowa, między innymi w ramach Osiedla pod Jaworami.

Wieża ciśnień Borek we Wrocławiu
Wieża ciśnień Borek we Wrocławiu

Wieża ciśnień Borek – historyzująca wieża ciśnień o wysokości całkowitej 62 m, zlokalizowana na osiedlu Borek we Wrocławiu. Oficjalny adres wieży to: ul. Sudecka 125a, jednak znajduje się ona na pasie rozdzielającym jezdnie al. Wiśniowej w ciągu obwodnicy śródmiejskiej. W 2/3 wysokości (na wys. 42 m) - galeryjka widokowa, z której można było niegdyś - za drobną opłatą - oglądać panoramę miasta, a także - przy dobrej pogodzie - odległą o trzydzieści kilometrów Ślężę a nawet - o sto kilometrów - Karkonosze. Wybudowana została w latach 1904-1905 według projektu Karla Klimma (zatwierdzonego w sierpniu 1903) na południowych obrzeżach miasta, a w 1906 udostępniona zwiedzającym. Zdobiące wieżę rzeźby w piaskowcu, w tym Źródło Nimfa i Tryton, wykonali: Ignatius Taschner i Robert Bednorz. Od 1908 personel wieży wciągał na jej szczycie czerwoną flagę w dniach, kiedy warunki atmosferyczne zapewniały dobrą widoczność; opłata za wjazd windą na galerię widokową wynosiła 10 fenigów. W czasie oblężenia Festung Breslau w 1945 odgrywała rolę punktu obserwacyjnego do kierowania ogniem. Od II wojny światowej do lat 90. wieża nie była konserwowana (nie wykorzystywano też jej walorów turystycznych), choć zbiorniki wykorzystywano jeszcze do połowy lat 80. w systemie wodociągów miejskich. W końcu lat 90. wieża została wykupiona przez Stephan Elektronik Investment. Na podstawie projektu Wacława Bieniasza-Nicholsona przekształcono ją w kompleks restauracji o nazwie "Wieża Ciśnień". Wieża reprezentuje formy stylowe późnego eklektyzmu z elementami secesji w ornamentyce i rzeźbie, mieszając formy neogotyckie (sklepienie pod zbiornikiem) z neoromańskim stylem wilhelmińskim. Konstrukcja wymurowana z cegły klinkierowej. Pierwsze dwie kondygnacje służyły początkowo jako mieszkania dla obsługi technicznej wieży, obecnie przekształcone w pomieszczenia użytkowe wraz ze znajdującym się nad nimi poddaszem. Zbiornik wody znajdował się niegdyś w podpartej na dziewięciu filarach ośmiobocznej części nakrytej dachem namiotowym, na szczycie którego umieszczono masywny hełm o cechach secesyjnych. Środkowy słup zawierający dawniej wodociąg mieści obecnie jedną z wind (druga, wraz z klatką schodową, jest w bocznej wieżyczce). Wieża została wpisana do rejestru zabytków dnia 19 października 1978 roku. Obecnie wieża jest zamknięta dla zwiedzających.

Szpital Żydowski we Wrocławiu (ul. Sudecka)
Szpital Żydowski we Wrocławiu (ul. Sudecka)

Szpital Żydowski we Wrocławiu – żydowska placówka medyczna we Wrocławiu, mieszcząca się przy ulicy Sudeckiej 92/96. Był trzecim z rzędu szpitalem żydowskim w mieście i jednym z najnowocześniejszych w ówczesnych Niemczech. W 1897 roku podjęto decyzję o budowie nowego szpitala żydowskiego. W tym samym roku zakupiono również obszerną działkę przy ulicy Sudeckiej. W 1898 r. rozpisano konkurs na projekt architektoniczny. Werdyktem komisji konkursowej, w której zasiadali m.in. przez Richard Plüdemann i Jan Mikulicz-Radecki, projekt architektoniczny wykonał Reinhard Herold, a nadzorem budowlanym kierowali bracia Ehrlichowie oraz H. Schmieden. Środki na kosztujący 1 mln 650 tys. marek w większości przekazali mieszkańcy Wrocławia lub w inny sposób z nim związani, wśród nich Marcus Fuchs, rodzina Schottländerów, Isidor Alexander, Heinrich Heimann, Salomon Kauffmann, Adolf Schwerin oraz rodzina Goldsmichdtów, ale była też wśród nich paryska baronowa Clara Hirsch von Gereucht, która darowała 0,3 mln marek. Natomiast połowę środków zebrano z datków od drobnych darczyńców. Uroczyste otwarcie szpitala posiadającego oddziały chirurgiczny i wewnętrzny nastąpiło pod koniec kwietnia 1903 roku. W szpitalu wyróżniano sale dla chorych I, II i III klasy, przy czym do III klasy przyjmowano też pacjentów leczonych bezpłatnie. Finansowanie szpitala zapewniały datki zamożnych Żydów. Jeszcze przed I wojną światową, w 1912 zbudowano nowy budynek, w którym otwarto oddział okulistyczny i ginekologiczny. W 1927 otwarto pierwszą we Wrocławiu pracownię rentgenologiczną w nowym pawilonie projektu Ehrlichów. W jednym z dużych pomieszczeń szpitala przez cały jego okres istnienia znajdowała się synagoga przeznaczona dla personelu oraz pacjentów, a kuchnia szpitalna gotowała koszernie. Jednocześnie szybko rósł odsetek pacjentów niebędących Żydami: od 28% w 1913 r. do ponad 60% w latach 1920. Szpital w latach 1930. był trzecim co do wielkości szpitalem Wrocławia i dysponował 400 łóżkami, obsługując ponad 4,5 tys. pacjentów. W tym czasie dyrektorem szpitala był Ludwig Guttmann, a po jego wyjeździe z Niemiec zastąpił go Siegmund Hadda. Po rozpoczęciu przygotowań do wybuchu II wojny światowej szpital odebrano gminie żydowskiej i przeznaczono na potrzeby wojska. Żydowskich chorych wówczas przeniesiono do budynków prywatnych i gminnych, m.in. do siedziby Zarządu Gminy Wyznaniowej Żydowskiej czy budynków nowego cmentarza żydowskiego. Dyrektor Hadda aż do ostatecznej deportacji wrocławskich Żydów w 1943 prowadził pogotowie chirurgiczne w budynku gminy żydowskiej. W 1945 roku budynki szpitalne zostały znacznie uszkodzone, a po zakończeniu wojny wyremontowano je i przekazano Szpitalowi Kolejowemu, który funkcjonował do 2015, a dwa lata później nieużywane budynki kupiła firma deweloperska celem przebudowy na biura i mieszkania.