Synagoga w Bielsku

Synagoga w Bielsku-Białej – gminny dom modlitwy znajdujący się w Bielsku-Białej przy ulicy Adama Mickiewicza 26. Synagoga została założona zaraz po zakończeniu II wojny światowej w ówczesnym budynku Kongregacji Wyznania Mojżeszowego, a następnie Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Bielsku-Białej. W latach 90. XX wieku została przeniesiona do nowego lokalu mieszczącego się w odzyskanej, przedwojennej siedzibie bielskiej gminy żydowskiej przy ulicy 3 Maja 7.

Galeria Bielska BWA – galeria sztuki współczesnej będąca samorządową instytucją kultury miasta Bielska-Białej. Prowadzi działalność wystawienniczą, wydawniczą, dokumentacyjną i edukacyjną. Jest organizatorem Biennale Malarstwa Bielska Jesień oraz Bielskiego Festiwalu Sztuk Wizualnych.

Willa Theodora Sixta – budynek położony w Bielsku-Białej na Dolnym Przedmieściu przy ulicy Adama Mickiewicza 24. Wzniesiony został w 1883 roku w stylu neorenesansowym według projektu Carla Korna jako willa przedsiębiorcy Theodora Sixta (1834–1897). Od roku 2020 jest użytkowany przez Galerię Bielską BWA oraz Miejski Ośrodek Opieki Społecznej.

Teatr Lalek Banialuka – teatr lalek założony w 1947 w Bielsku-Białej przez artystów plastyków Jerzego Zitzmana i Zenobiusza Zwolskiego. Jego siedzibą jest budynek przy ul. A. Mickiewicza 20 na Dolnym Przedmieściu, wzniesiony w 1934 jako żydowski dom kultury im. Chaima Nachmanna Bialika. W miejscu placu przed teatrem w latach 1881–1940 stała bielska synagoga. Ze swoimi przedstawieniami Teatr Banialuka odwiedził kilkadziesiąt krajów świata, wśród nich Japonię, Chile i Stany Zjednoczone. Od 1966 Banialuka jest organizatorem Międzynarodowego Festiwalu Sztuki Lalkarskiej. W 2007 w konkursie wzięło 13 krajów: Francja, Niemcy, Iran, Portugalia, Słowacja, Włochy, Czechy, Serbia, Hiszpania, Austria, Bułgaria, Rosja i Polska. Teatr Lalek Banialuka wystąpiła poza konkursem i zaprezentował 3 przedstawienia: Przemiana, Królowa Śniegu i Antygona. Uczestniczyła również w wielu innych festiwalach teatralnych, m.in. w Edynburgu, Awinione, Cividale del Friuli, Nowym Jorku i Charleville-Mezieres oraz przeglądach, na których była wielokrotnie nagradzana. Banialuka również organizuje warsztaty dla najmłodszej i nieco starszej publiczności, które są prowadzone przez doświadczonych aktorów. W latach 2005–2019 dyrektorem Banialuki była Lucyna Kozień, redaktorka naczelna czasopisma „Teatr Lalek” i Członek Zarządu Polskiego Ośrodka Lalkarskiego POLUNIMA. Od 2019 funkcję dyrektora naczelnego i artystycznego sprawuje Jacek Popławski.

Górne Przedmieście (niem. Obervorstadt) – część śródmieścia Bielska-Białej położona na zachód od Starego Miasta, historyczne przedmieście miasta Bielska. Do pierwszej połowy XIX wieku największe i najludniejsze bielskie przedmieście, później straciło znaczenie na rzecz Dolnego Przedmieścia. Współcześnie stanowi obszar bardzo zróżnicowany urbanistycznie: od charakterystycznych parterowych domów dawnych sukienników wzdłuż ulic Jana III Sobieskiego i Cieszyńskiej przez historyczną dzielnicę willową po osiedla mieszkaniowe z lat 60. XX wieku na północ od ulicy Piastowskiej. Zwyczajowe i historyczne rozumienie Górnego Przedmieścia odzwierciedla obręb ewidencyjny o tej nazwie, nie jest ono natomiast tożsame z osiedlem (jednostką pomocniczą gminy) Górne Przedmieście.

Dolne Przedmieście (niem. Niedervorstadt) – część śródmieścia Bielska-Białej położona na północny wschód od Starego Miasta, historyczne przedmieście miasta Bielska. Od II połowy XIX wieku stanowi funkcjonalnie centralną dzielnicę miasta, znajduje się tu m.in. plac Bolesława Chrobrego, główny dworzec kolejowy i Galeria Sfera. Krajobraz znacznej części Dolnego Przedmieścia kształtuje zabudowa z przełomu XIX i XX wieku wpisująca się w stylistykę „małego Wiednia”, ale zalicza się do niego też industrialny obszar pomiędzy dworcem a rzeką Białą, modernistyczna dzielnica mieszkaniowa Aleje Sułkowskiego czy rejon ulicy Warszawskiej z nowszą, rozproszoną zabudową. Zwyczajowe i historyczne rozumienie Dolnego Przedmieścia ma odzwierciedlenie w nazewnictwie obrębów ewidencyjnych, ale nie jest tożsame z osiedlem (jednostką pomocniczą gminy) o tej samej nazwie, dla którego południową granicę stanowią ulice Wałowa i Jarosława Dąbrowskiego. Pozostała część wchodzi w skład osiedla Śródmieście Bielsko.

Parafia Świętej Anny w Bielsku-Białej – parafia Kościoła Polskokatolickiego w RP, położona w dekanacie krakowskim diecezji krakowsko-częstochowskiej. Wierni mieszkają w Bielsku-Białej, Jaworzu, Wilkowicach oraz Łodygowicach. Msze św. sprawowane są w środę o godz. 18:00 i w niedzielę o godz. 9.30. Parafia polskokatolicka pw. Św. Anny w Bielsku-Białej została założona na początku lat 60. XX wieku. W maju 1961 do naczelnych władz Kościoła Polskokatolickiego wpłynęło pismo z prośbą o utworzenie parafii tego Kościoła w Bielsku-Białej. Parafię erygował bp Maksymilian Rode, a w listopadzie 1962 dokonał poświęcenia przyznanej parafii, kaplicy zamkowej. Równocześnie w mieście pojawiły się ostrzegające przed polskokatolicyzmem ulotki. W 1965 wspólnota liczyła 510 wiernych i 350 sympatyków, obecnie jest ona niewielka, ale bardzo aktywna w środowisku miejskim. W latach 80. polskokatolicy musieli opuścić kaplicę zamkową i przystąpili do budowy własnego kościoła, jednak ze względu na brak środków finansowych, udało się tylko postawić budynek plebanii, w którym urządzono kaplicę. W 1998 w kaplicy rekolekcje wygłosił ksiądz rzymskokatolicki, co było znakiem ocieplenia stosunków z miejscowym Kościołem rzymskokatolickim. W 2006 parafia liczyła około 250 wiernych. Pierwszym proboszczem parafii był ks. Benedykt Sęk, jego następcą został ks. Zygmunt Pinkowski. W latach 1971–2010 pracował tutaj ks. inf. Henryk Buszka, jego pogrzeb odbył się 27 września 2010. Uroczystościom pogrzebowym przewodniczył Bp prof. dr hab. Wiktor Wysoczański – Zwierzchnik Kościoła Polskokatolickiego w RP. Od października 2010 proboszczem w Bielsku-Białej jest ks. dr Jerzy Bajorek.

Gmina Wyznaniowa Żydowska w Bielsku-Białej (he. הקהילה היהודית בילסקו ביאלה, niem. Israelitische Kultusgemeinde in Bielitz-Biala, ang. The Jewish Community in Bielsko-Biała, czes. Židovská obec v Bílsku-Bělé) – gmina żydowska z siedzibą w Bielsku-Białej, będąca członkiem Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich w RP. Obecnie swoim zasięgiem obejmuje teren byłego województwa bielskiego.

Ulica 3 Maja – jedna z głównych ulic w centrum Bielska-Białej. Ma długość 800 m i biegnie południkowo od placu Bolesława Chrobrego do dworca kolejowego Bielsko-Biała Główna, gdzie kończy się skrzyżowaniem z ulicami Piastowską i Warszawską. Na całej długości ma dwa pasy ruchu w każdą stronę (w rejonie skrzyżowań więcej), nieoddzielone pasem zieleni. Została wytyczona w 1889 jako droga łącząca centrum miasta z nowym dworcem kolejowym. Stała się główną arterią wówczas gwałtownie się rozwijającego Dolnego Przedmieścia. W czasach austro-węgierskich nosiła nazwę Franz-Josef-Straße, a w okresie PRL – Włodzimierza Lenina i Armii Czerwonej. Większość zabudowy ulicy pochodzi sprzed 1918, należy do niej m.in. zespół kamienic mieszczańskich projektu Carla Korna, willa Theodora Sixta i hotel President.

Tunel kolejowy w Bielsku-Białej – tunel kolejowy o długości 268 m na linii kolejowej nr 139, biegnący pod fragmentem ścisłego centrum Bielska-Białej – placem przed budynkiem hotelu President, ul. 3 Maja, pl. Chrobrego i ul. Zamkową. Od północnego wlotu do połowy długości mieści dwa tory, potem zwęża się do jednego (choć jest miejsce na drugi). Wysokość tunelu wynosi 6 m, jego strop znajduje się 1,5 m pod poziomem jezdni.

Synagoga w Bielsku-Białej – gminny dom modlitwy znajdujący się w Bielsku-Białej, przy ulicy 3 Maja 7. Synagoga została założona w latach 90. XX wieku w budynku Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Bielsku-Białej. Została przeniesiona z dawnego lokalu mieszczącego się przy ulicy Adama Mickiewicza 26. Nabożeństwa odbywają się regularnie we wszystkie szabaty oraz święta. We wnętrzu synagogi, na ścianie wschodniej, pomiędzy dwoma oknami znajduje się drewniany Aron ha-kodesz, który wieńczą dwa lichtarze oraz tablice Dekalogu. Drzwi szafy zasłania granatowy parochet z lambrekinem ufundowany przez Ashera i Shifrę Scharfów ze Stanów Zjednoczonych. Na środku sali stoi bima przykryta granatową kotarą, również ufundowaną przez rodzinę Scharfów. Na ścianie północnej znajduje się niewielkie podium, na którym zapalane są świece w rocznicę śmierci danej osoby. Na ścianie tej wyeksponowano również inny parochet. W synagodze przechowywany jest obecnie oryginalny parochet pochodzący z nieistniejącej obecnie synagogi Maharszala w Lublinie.

Hotel President (Prezydent, Kaiserhof) – zabytkowy gmach hotelowy usytuowany Bielsku-Białej, na historycznym Dolnym Przedmieściu, przy ulicy 3 Maja 12. Powstał w latach 1892–1893 i jest utrzymany w stylu neorenesansowym, od 2019 pozostaje częściowo nieużytkowany.