Toruń Mokre

Mokre – część urzędowa Torunia zlokalizowana w centrum miasta. W granicach miasta od 1906 roku. Główną ulicą Mokrego jest ulica Kościuszki, przecinająca osiedle ze wschodu na zachód, i prostopadła do niej ulica Grudziądzka. Przez Mokre przepływa Struga Toruńska. Według danych z 9 grudnia 1931 roku, na Mokrem mieszkało 16 468 osób. Według stanu z 31 maja 1938 roku, Mokre zamieszkiwało 20 512 osób. Według stanu z 31 grudnia 2016 roku, liczba osób zameldowanych na pobyt stały na Mokrem wyniosła 13 874.

Budynek przy ul. Kościuszki 55 w Toruniu – dawna ujeżdżalnia, następnie fabryka chemiczna znajdująca się przy skrzyżowaniu ul. Tadeusza Kościuszki z ul. Stefana Batorego w Toruniu. W tym miejscu w XIX wieku funkcjonowała ujeżdżalnia koni. W 1902 roku kupił ją Gustaw Goetz. W 1910 roku zlecił w tym miejscu budowę ujeżdżalni i willi dla Ewalda Hoffmanna, właściciela przedsiębiorstwa budowlanego. Ujeżdżalnia była gotowa rok później. Po śmierci Goetza na przełomie 1911 i 1912 roku właścicielami ujeżdżalni zostali Ewald Hoffmann i Otto Pfeiffer. Wkrótce Pfeiffer zlikwidował ujeżdżalnię, a na jej miejscu stworzył fabrykę chemiczną. Po 1920 roku właścicielem zakładu został Teodor Rzymkowski, który prawdopodobnie od 1913 roku wynajmował część lub całość budynków fabryki. W 2020 roku rozpoczęto przebudowę dawnej ujeżdżalni na budynek handlowy. 16 grudnia 2020 roku w budynku został otwarty sklep Aldi. Przebudowa została wyróżniona w konkursie architektonicznym Obiekt Roku 2019–2020. Budynek figuruje w gminnej ewidencji zabytków (nr 1561).

Centrum Nowoczesności Młyn Wiedzy w Toruniu – pierwsze otwarte w województwie kujawsko-pomorskim centrum nauki. Znajduje się przy ul. Władysława Łokietka 5.

Młyny Richtera w Toruniu (również Młyn Richtera, Młyn Rychtera) – dawny kompleks młynowy znajdujący się przy ul. Władysława Łokietka 5 na Mokrem oraz Tadeusza Kościuszki 75/77 w Toruniu, obecnie siedziba Centrum Nowoczesności Młyn Wiedzy, Toruńskiego Inkubatora Technologicznego, Międzynarodowe Centrum Spotkań Młodzieży, Wojewódzkiego Ośrodka Animacji Kultury. Inwestorem kompleksu był Gustaw Gerson, który w 1881 roku kupił teren położony pomiędzy obecną ul. Władysława Łokietka a Strugą Toruńską, w bliskim sąsiedztwie dworca kolejowego Toruń Mokre. W latach 80. XIX wieku rozpoczęto budowę pierwszych spichlerzy i młyna. W 1887 roku rozpoczęła się produkcja. Młyn zbudowano na planie litery „L”, od strony wschodniej był połączony z budynkiem kotła. Od strony ulicy Kościuszki stał dom z ogrodem, budynkiem gospodarczym i stajnią. Na skraju działki znajdował się skład węgla i stajnie. W 1909 roku przy południowej stronie młyna dobudowano spichlerz, w 1916 roku przy zachodniej stronie wybudowano kolejny spichlerz. Oba budynki zaprojektował E. Hoffmann. Po 1920 roku kompleks kupił warszawski przedsiębiorca Leopold Richter (Rychter). Cały kompleks przebudowano i unowocześniono. W okresie międzywojennym w zakładzie pracowało od 50 do 60 robotników. W wyniku remontu zatarł się pierwotny wygląd młyna. 12/13 maja 1941 roku Polska Armia Powstania podpaliła młyny. Zniszczeniu uległy silosy, młyn żytni i kaszarnia. Po pożarze Niemcy odbudowali i rozbudowali młyn. Nowa bryła młyna nawiązywała do kościoła św. Janów w Toruniu, w swoim założeniu miała wzbudzać szacunek do potęgi III Rzeszy oraz nawiązywać do architektury gotyckiej. W dniach 16–17 maja 1941 roku hitlerowcy zamordowali pracowników młyna, oskarżonych o współpracę z Polską Armią Powstania. Na cześć zamordowanych w 1967 roku przy ścianie budynku od strony ul. Tadeusza Kościuszki odsłonięto pomnik ku czci pomordowanych pracowników młyna, składający się z dwóch tablic (okrągłej i prostokątnej) oraz znicza w formie koła młyńskiego. W latach 60. dokonano ostatniej rozbudowy młyna. W 1989 roku młyny zaprzestały produkcji. Opuszczone budynki ulegały degradacji. W 2009 roku władze Torunia podjęły się utworzenia w młynach Centrum Nowoczesności Młyn Wiedzy. Centrum oddano do użytku w listopadzie 2013 roku. W styczniu 2014 roku w młynach otwarto Toruński Inkubator Technologiczny. W listopadzie 2018 roku podczas prac remontowych odsłonięto częściowo zachowane logo młyna z napisem [TORUŃSKI MŁYN] PAROWY LEOPOLD RYCHTER. W lipcu 2022 roku cały obiekt przemianowano na Młyn Kultury. Obiekt figuruje w gminnej ewidencji zabytków (nr 1715).

Wojewódzki Ośrodek Animacji Kultury w Toruniu (WOAK) – instytucja kultury Samorządu Województwa Kujawsko-Pomorskiego. Siedziba instytucji znajduje się przy ul. Kościuszki 75/77 w Toruniu. Od 2022 roku dyrektorem instytucji jest Łukasz Wudarski. WOAK powstał 30 sierpnia 1975 roku z inicjatywy ówczesnego wojewody toruńskiego. 1 stycznia 1999 roku, wraz z nowym podziałem administracyjnym kraju, opiekę nad placówką oraz jej finansowanie przejął nowo powołany samorząd województwa kujawsko-pomorskiego.

Pomnik ku czci pomordowanych pracowników młyna w Toruniu – pomnik upamiętniający zamordowanych w dniach 16-17 maja 1941 roku pracowników młyna, podejrzanych o udział w sabotażu przygotowanym przez Polską Armię Powstania dnia 12 maja 1941 roku. Znajduje się w budynku dawnego młyna zbożowego Rychtera (ob. Centrum Nowoczesności Młyn Wiedzy), przy ul. Tadeusza Kościuszki w Toruniu. Składa się z dwóch tablic i znicza w formie koła młyńskiego. W 1967 roku odsłonięto okrągłą tablicę, w 1986 roku prostokątną. Oryginalne płyty skradziono w 2007 roku. Na ich miejscu w 2008 roku odsłonięto kopię.

Wydział Nauk o Polityce i Bezpieczeństwie Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu – jeden z 16 wydziałów Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Znajduje się przy ul. Stefana Batorego 39.

Wieża ciśnień na Mokrem w Toruniu – nieistniejąca wieża ciśnień znajdująca się przy ul. Pod Dębową Górą 35 na Mokrem w Toruniu. Była nazywana Waserką. Budowa wieży rozpoczęła się w 1902 roku, została oddana do użytku przed 1906. Początkowo służyła ona na potrzeby wsi Mokre. Ze względu na jej zły stan techniczny, Mokre (już po przyłączeniu do Torunia) zaczęło korzystać ze stacji wodociągowej Stare Bielany przy ul. św. Józefa. Wieża ciśnień na Mokrem została wyłączona. W okresie międzywojennym zapadła decyzja o jej zburzeniu, jednak istniała ona co najmniej do 1943 roku. Obecnie na terenie gdzie stała wieża znajduje się siedziba firmy Ostpol Motors.

Budynek przy ul. Kościuszki 85 w Toruniu – dawna fabryka spirytusu, obecnie budynek mieszkalny, położony na Mokrem w Toruniu. Powstał w 1900 roku. Pierwotnie znajdowała się w nim fabryka spirytusu prowadzona przez Johanna Gottlieba Adolpha, toruńskiego kupca towarów kolonialnych. W 1922 zakład ten przejął Adam Barski, urządzając tu swoją firmę Świteź, w której produkowano m.in. mydła żywiczne i toaletowe. Budynek figuruje w gminnej ewidencji zabytków (nr 1716).

Toruńskie Wódki Gatunkowe – firma należąca do spółki Chemirol z Mogilna. Jej siedziba znajduje się przy ul. Jana Olbrachta 14/16 w Toruniu.

Toruńska Fabryka Makaronu L. Sichtau i Spółka (później Toruńska Fabryka Makaronu) – dawna fabryka makaronu znajdująca się przy ul. Lipowej (dzisiejszej ul. Tadeusza Kościuszki) w Toruniu. Została zbudowana w 1874 roku przez Ludwika Sichtaua. Była to pierwsza fabryka makaronu na terenach polskich. Początkowo produkowała makaron i musztardę wyłącznie na potrzeby lokalne. W 1904 roku właścicielem zakładu został Walerian Waszczewski, później fabryka przeszła na własność jego spadkobierców. W okresie międzywojennym zakład po kilku modernizacjach (m.in. w 1920 roku) stał się największą fabryką makaronu w Polsce. Na początku lat 20. zakład produkował w ciągu doby ok. 10-15 tys. kg makaronów. Znaczna część produkcji była eksportowana. Większość pracowników stanowiły kobiety. 21 lutego 1928 roku w fabryce wybuchł pożar. W następnych miesiącach zakład wyremontowano, a produkcję wznowiono w październiku 1928 roku. Przy odbudowanie pracował inżynier i wynalazca Jan Broda. Od 1929 roku fabryka miała trudności z eksportem swoich towarów, wynikającymi ze światowego kryzysu gospodarczego i rosnącej konkurencji makaronów importowanych z Włoch, Niemiec i Szwajcarii. Fabryka ponownie stała się wytwórnią lokalną. Zakład zamknięto przed wybuchem II wojny światowej. Prawdopodobnie podczas okupacji niemieckiej w budynku dawnej fabryki działała filia obozu koncentracyjnego w Stutthofie, więźniowie byli zmuszani do pracy przy produkcji (według innego źródła w fabryce pracowali więźniowie fortu VIII). Przypuszcza się, że podczas wojny w zakładach mieściła się również królikarnia. W latach 80. XX wieku rozebrano zabudowania fabryki. Na ich miejscu wybudowano pawilony handlowe.

Toruńska Fabryka Farb Graficznych Atra – dawna fabryka produkująca farby graficzne mieszcząca się przy ulicy Bolesława Chrobrego 117 na Mokrem w Toruniu. Fabryka została uruchomiona 6 grudnia 1922 roku. Należała ona do Wacława Taniewicza i Władysława Mentkowskiego. Zajmowała powierzchnię 3500 m². Jej projektantem był dr M. Nawrowski. Produkowano w nim farby i pokosty graficzne. Do lat 30. w fabryce pracowało ok. 20–30 pracowników, w latach 1934–1938 liczba pracowników wzrosła do ok. 40. W czasie II wojny światowej Niemcy wywieźli z zakładu urządzenia produkcyjne, natomiast w marcu 1945 roku, pod nadzorem dyrektora Fabryki Farb nr 2 w Moskwie, Piotra Fiedorowa, Atra została ograbiona przez żołnierzy Armii Czerwonej, którzy wywieźli z niej 35 urządzeń, w tym 27 maszyn do rozrabiania farb oraz 10 ton gotowych farb i 150 ton surowców. Po 1989 roku fabrykę sprywatyzowano. Od 2008 roku należy ona do firmy PAK. Budynki zakładowe z okresu międzywojennego wpisane są do gminnej ewidencji zabytków (nr 1582).