Jaroszowiec (Natura 2000)

Rezerwat przyrody Pazurek – rezerwat przyrody w województwie małopolskim (powiat olkuski, gmina Olkusz), w pobliżu wsi Pazurek; na terenie Parku Krajobrazowego Orlich Gniazd i obszaru Natura 2000 PLH120006 „Jaroszowiec”. Jest to rezerwat leśny i przyrody nieożywionej. Został utworzony w 2008 roku na powierzchni 187,91 ha. Obszar rezerwatu jest objęty ochroną czynną. Celem ochrony jest zachowanie naturalnych zbiorowisk roślinnych (żyzna buczyna sudecka, buczyna storczykowa, kwaśna buczyna niżowa, jaworzyna z języcznikiem zwyczajnym), stanowisk chronionych gatunków roślin (m.in. czosnek niedźwiedzi, paprotnik kolczysty, żłobik koralowy, języcznik zwyczajny; kilka gatunków z rodziny storczykowatych: m.in. kruszczyk szerokolistny, buławnik mieczolistny, buławnik wielkokwiatowy, buławnik czerwony) i grzybów oraz budowy geomorfologicznej obszaru z występującymi ostańcami wapiennymi. W rezerwacie stwierdzono występowanie około 300 gatunków roślin naczyniowych, w tym ponad 20 gatunków roślin chronionych. W rezerwacie znajduje się grupa skał o nazwie Zubowe Skały. Niektóre z nich były obiektem wspinaczki skalnej. Wybitniejszym z nich wspinacze nadali nazwy: Biała, Babka I, Babka II, Boczny Mur, Główny Mur, Kwadratowa, Ostatnia, Zielona Ściana. Od czasu utworzenia rezerwatu wspinaczka została zabroniona. 14 czerwca 2019 roku przywrócono możliwość wspinania się na Zubowych Skałach na określonych warunkach. W południowej części rezerwatu, pod szczytem Cisowej Skały znajduje się jeszcze druga grupa skał tworzących charakterystyczną Cisową Aleję. W obrębie rezerwatu jest jeszcze Mała Skałka i skalne wychodnie na Jastrząbce i w Grzędzie Olkuskiej. Pierwszymi badaczami obszaru rezerwatu byli speleolodzy, głównie Kazimierz Kowalski. W 1951 roku opublikował on Jaskinie Polski, w których wymienił m.in. jaskinie Zubowych Skał i Cisowej Skały. Odkrył m.in. jedną z większych jaskiń rezerwatu – Omszałą Studnię, na dnie której w dniu 28.06.1947 r. znalazł sporą ilość lodu mimo wczesnej i ciepłej w tym roku wiosny. Na terenie rezerwatu znajdują się także inne jaskinie i schroniska.

Jastrząbka (ok. 410 m) – skaliste wzniesienie między miejscowościami Jaroszowiec i Podlesie, w województwie małopolskim, w powiecie olkuskim. Znajduje się w obrębie rezerwatu przyrody Pazurek na Płaskowyżu Ojcowskim na Wyżynie Olkuskiej Jastrząbka znajduje się w ciągu mało wybitnych wzniesień między Zubowymi Skałami a Grzędą Olkuską. Jest całkowicie porośnięta lasem. Jej zboczami prowadzi zielony szlak turystyczny będący odgałęzieniem Szlaku Orlich Gniazd oraz tworząca zamkniętą pętlę ścieżka dydaktyczna rezerwatu Pazurek.

Jaskinia przy Wielkim Okapie, Schronisko przy Wielkim Okapie, Jaskinia na Pazurku – jaskinia w Zubowych Skałach w rezerwacie przyrody Pazurek na Wyżynie Olkuskiej będącej częścią Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej. Znajduje się w pobliżu kolonii Pazurek w województwie małopolskim, w powiecie olkuskim, w gminie Olkusz.

Schronisko przy Stacji Kolejowej Rabsztyn – schronisko w rezerwacie przyrody Pazurek na Wyżynie Olkuskiej będącej częścią Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej. Wbrew swojej nazwie nie znajduje się przy stacji kolejowej Rabsztyn, lecz w Zubowych Skałach w pobliżu kolonii Pazurek w województwie małopolskim, w powiecie olkuskim, w gminie Olkusz.

Grzęda Olkuska (ok. 407 m) – wzniesienie (grzęda) w rezerwacie przyrody Pazurek między miejscowościami Jaroszowiec i Pazurek, w województwie małopolskim, w powiecie olkuskim. Znajduje się na Płaskowyżu Ojcowskim na Wyżynie Olkuskiej. Grzęda Olkuska położona jest w ciągu mało wybitnych wzniesień między Jastrząbką a Cisową Skałą. Jest całkowicie porośnięta lasem.

Omszała Studnia – jaskinia w Cisowej Skale w rezerwacie przyrody Pazurek w województwie małopolskim, w powiecie olkuskim, w gminie Olkusz. Znajduje się na wierzchowinie Wyżyny Olkuskiej będącej częścią Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej.

Cisowa Skała (ok. 430 m) – grupa skał w południowej części rezerwatu przyrody Pazurek, w obrębie wsi Podlesie, w województwie małopolskim, w powiecie olkuskim. Jest to obszar Płaskowyżu Ojcowskiego na Wyżynie Olkuskiej. Cisowa Skała znajduje się w ciągu mało wybitnych skał i wzniesień rezerwatu Pazurek (Zubowe Skały, Jastrząbka, Grzęda Olkuska). Jest całkowicie porośnięta lasem. Skały na wierzchołku wzniesienia tworzą tzw. Cisową Aleję lub Cisowy Kanion. Są to dwa ciągi równoległych skał z ciasnym korytarzem pośrodku. Zachodnimi zboczami Cisowej Skały prowadzi zielony szlak turystyczny będący odgałęzieniem Szlaku Orlich Gniazd oraz ścieżka dydaktyczna rezerwatu Pazurek. Przy Cisowej Skale znajduje się jej tablica informacyjna. W Cisowej Skale grotołazi opisali wiele jaskiń i schronisk: Komarowa Szczelina, Omszała Studnia, Schronisko pod Wielką Wantą, Schronisko przy wierzchołku Cisowej Skały, Schronisko przy wejściu do Kanionu, Schronisko w Kanionie Pierwsze, Schronisko w Kanionie Drugie, Schronisko w Kanionie Trzecie, Schronisko z Grzybkami, Schronisko Zielone, Szczelina nad Kanionem, Szczelina w Cisowej Skale.

Biała – skała w rezerwacie przyrody Pazurek w pobliżu kolonii Pazurek w województwie małopolskim, w powiecie olkuskim, w gminie Olkusz. Znajduje się na Wyżynie Olkuskiej będącej częścią Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Znajduje się w środkowej części rezerwatu, w grupie Zubowych Skał. Od czasu utworzenia rezerwatu wspinaczka na nich została zabroniona. Biała to zbudowana ze skalistego wapienia skała o wysokości do 12 m z charakterystyczną nyżą. Znajduje się po zachodniej stronie ścieżki dydaktycznej po rezerwacie Pazurek.

Ostatnia – skała w rezerwacie przyrody Pazurek w pobliżu kolonii Pazurek w województwie małopolskim, w powiecie olkuskim, w gminie Olkusz. Znajduje się na Wyżynie Olkuskiej będącej częścią Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Znajduje się w środkowej części rezerwatu, w grupie Zubowych Skał. Od czasu utworzenia rezerwatu wspinaczka na nich została zabroniona. Ostatnia to zbudowana ze skalistego wapienia skała o wysokości 10 m. Znajduje się po zachodniej stronie ścieżki dydaktycznej po rezerwacie Pazurek.

Zubowe Skały – grupa skał w rezerwacie przyrody Pazurek pomiędzy miejscowościami Pazurek i Jaroszowiec w województwie małopolskim, w powiecie olkuskim. Rezerwat znajduje się na północno-zachodnim krańcu Płaskowyżu Ojcowskiego na Wyżynie Olkuskiej. Zubowe Skały znajdują się w lesie w środkowej części rezerwatu. Zbudowane są z twardych wapieni skalistych. Mają wysokość do 18 m, ściany połogie, pionowe lub przewieszone i różnorodne kształty. Na niektórych z nich uprawiana była wspinaczka skalna i skałom tym wspinacze nadali nazwy: Babka I, Babka II, Biała, Boczny Mur, Główny Mur, Kwadratowa, Ostatnia, Zielona Ściana. Poprowadzili na nich 34 drogi wspinaczkowe (w tym 4 projekty) o trudności od III do VI.4 w skali krakowskiej. Niektóre z nich mają zamontowane stałe punkty asekuracyjne (ringi, spity, ringi zjazdowe). Przy czerwonym szlaku turystycznym jest jeszcze jedna mniejsza skała o nazwie Mała Skałka. Pierwszymi badaczami Zubowych Skał byli speleolodzy, głównie Kazimierz Kowalski. W 1951 roku opublikował on Jaskinie Polski, w których wymienił m.in. jaskinie Zubowych Skał i Cisowej Skały. Do 2019 roku grotołazi opisali w Zubowych Skałach jedną jaskinię (Jaskinia przy Wielkim Okapie) i dwa schroniska: Schronisko przy Stacji Kolejowej Rabsztyn, Schronisko z Kościami. Pierwsi wspinacze na Zubowych Skałach pojawili się pod koniec lat 60. XX wieku. Wspinano się metodą klasyczną, na wędkę, a także metodą sztucznych ułatwień. Pierwszy przewodnik wspinaczkowy w tym rejonie opracował Maciej Woch. Przewodnik ten przyczynił się do spopularyzowania wspinaczki, powstawały nowe drogi wspinaczkowe. Na Zubowych Skałach w latach 1981-84 Harcerski Klub Taternictwa urządzał coroczne zawody wspinaczkowe; w 1990 odbyły się ostatnie ogólnopolskie zawody „gliwickie”. Po utworzeniu rezerwatu przyrody w 2008 r. zakazano wspinaczki, a w latach 2013-2014 fundacja Wspinka uniemożliwiła wspinaczom bezpieczną asekurację przy użyciu śrub blokujących wpięcie ekspresów w ringi. Wspinacze, przy poparciu PZA rozpoczęli starania o przywrócenie możliwości wspinaczki. Po licznych staraniach, wizjach lokalnych, sporządzeniu rozlicznych dokumentacji i ekspertyz, po prawie 5 latach starań, 14 czerwca 2019 roku przywrócono możliwość wspinania się na Zubowych Skałach. Dopuszczono wspinaczkę na określonych warunkach na 3 skałach: Główny Mur, Boczny Mur i Zielona Ściana. Z Zubowymi Skałami wiąże się opowieść o skarbach, które podobno ukryli tutaj powstańcy styczniowi. Przed II wojną światową pewien przybysz w leśniczówce w Zalesiu Gołczowskim opowiadał, że znalazł skarb złożony ze sztab złota i platyny, a także monet i biżuterii, ale na razie pozostawił go na miejscu, obiecując, że rychło pojawi się tu, by go ze sobą zabrać. Prowadzące do nich znaki zniszczył.

Boczny Mur – skała w rezerwacie przyrody Pazurek w pobliżu kolonii Pazurek w województwie małopolskim, w powiecie olkuskim, w gminie Olkusz. Znajduje się na Wyżynie Olkuskiej będącej częścią Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Znajduje się w środkowej części rezerwatu, w grupie Zubowych Skał. Od czasu utworzenia rezerwatu wspinaczka na nich została zabroniona. 14 czerwca 2019 roku przywrócono możliwość wspinania się na Zubowych Skałach. Boczny Mur to zbudowana ze skalistego wapienia skała o wysokości do 12 m. Znajduje się po zachodniej stronie ścieżki dydaktycznej po rezerwacie Pazurek.

Główny Mur – skała w rezerwacie przyrody Pazurek w pobliżu kolonii Pazurek w województwie małopolskim, w powiecie olkuskim, w gminie Olkusz. Znajduje się na Wyżynie Olkuskiej będącej częścią Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Znajduje się w środkowej części rezerwatu, w grupie Zubowych Skał. Od czasu utworzenia rezerwatu wspinaczka na nich została zabroniona. 14 czerwca 2019 roku przywrócono możliwość wspinania się na Zubowych Skałach. Główny Mur to zbudowana ze skalistego wapienia skała o wysokości do 20 m. Znajduje się po wschodniej stronie ścieżki dydaktycznej po rezerwacie Pazurek. Ma pionowe lub przewieszone ściany z kominami, filarami i zacięciami. Główny Mur ma wybitny okap. Po jego lewej stronie znajduje się Jaskinia przy Wielkim Okapie.