Złoty Róg (Turcja)

Ekumeniczny Patriarchat Konstantynopolitański (gr. Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον Κωνσταντινουπόλεως, Oikoumenikòn Patriarcheîon Konstantinoupóleos, tur. Rum Ortodoks Patrikhanesi, İstanbul Ekümenik Patrikhanesi) – starożytny Kościół, którego początki sięgają czasów apostolskich.

Katedra św. Jerzego (gr.: Καθεδρικός ναός του Αγίου Γεωργίου, Kathedrikós Naós tou Agíou Geōrgíou, tur.: Aya Yorgi Kilisesi) – katedralna świątynia Patriarchatu Konstantynopolitańskiego w Stambule (dawnym Konstantynopolu), mieści się w dzielnicy Fanarion. Historia świątyni pod wezwaniem świętego Jerzego sięga czasów bizantyjskich, jednak obecna świątynia pochodzi w dużej mierze z XIX wieku. W 1941 została zniszczona przez pożar. W 1991 została odbudowana. 29 listopada 2006 świątynię odwiedził papież Benedykt XVI i uczestniczył w liturgii celebrowanej przez patriarchę Bartłomieja I. Jego następca Franciszek wziął udział w nabożeństwie ekumenicznym z patriarchą Bartłomiejem I podczas swojej podróży apostolskiej do Turcji.

Metropolia Wysp Książęcych (gr. Ἱερὰ Μητρόπολις Πριγκηποννήσων) – metropolia Patriarchatu Konstantynopolitańskiego; jedna z pięciu działających na terytorium Turcji. Jej obecnym ordynariuszem jest metropolita Wysp Ksiażęcych Dymitr (Kommatas), zaś funkcje katedry pełni katedra św. Dymitra na Büyükadzie. Metropolia została erygowana w 1923. Wydzielono ją z metropolii Chalcedonu. Jurysdykcja administratury obejmuje obszar czterech spośród zamieszkanych Wysp Książęcych (Kınalıady, Burgazady, Heybeliady, Büyükady). Pozostałe zamieszkane Wyspy Książęce nadal znajdują się w jurysdykcji metropolii Chalcedonu. W Metropolii Wysp Książęcych czynne są następujące świątynie: Katedra św. Dymitra na Büyükadzie Cerkiew Zaśnięcia Matki Bożej na Büyükadzie Cerkiew św. Teodora na Büyükadzie Kaplica Świętych Konstantyna i Heleny na Büyükadzie Kaplica św. Fotyni na Büyükadzie Cerkiew św. Eliasza na Büyükadzie (cmentarna) Cerkiew św. Mikołaja na Heybeliadzie Cerkiew św. Barbary na Heybeliadzie Kaplica św. Paraskiewy na Heybeliadzie Cerkiew św. Jana Chrzciciela na Burgazadzie Kaplica św. Fotyni na Burgazadzie Cerkiew św. Eliasza na Burgazadzie (cmentarna) Cerkiew Narodzenia Matki Bożej na Kınalıadzie. Metropolita Wysp Książęcych, rezydujący na Büyükadzie, nosi tytuł egzarchy Propontydy. Administratura prowadzi cztery parafie i jedną szkołę, obsługiwane przez dwóch kapłanów. Natomiast wszystkie sześć znajdujących się na wyspach monasterów to placówki stauropigialne, niepodlegające jurysdykcji metropolii.

Meczet Zeyrek (tur. Molla Zeyrek Camii) – meczet w Stambule w Turcji. Przed zdobyciem miasta przez Turków znajdował się tu Klasztor Chrystusa Pantokratora.

Synagoga Neve Shalom w Stambule (tur. Neve Şalom Sinagagu, hebr. בית הכנסת נווה שלום) – synagoga znajdująca się w Stambule, w dzielnicy Beyoğlu, przy ulicy Büyük Hendek 61. Razem z synagogą Bet Israel jest wspierana i zarządzana przez Fundację Neve Shalom. Synagoga została zbudowana w latach 1949–1951, według projektu dwóch żydowskich architektów Elyo Ventury i Bernara Motola. Uroczystego otwarcia synagogi dokonał ówczesny Naczelny Rabin Turcji, Rafael Saban w niedzielę 25 marca 1951 roku. Synagoga Neve Shalom jest centralną i największą sefardyjską bożnicą w Stambule, w której odbywają się regularnie nabożeństwa szabatowe, organizowane są wesela, obrzezania, bar micwy oraz pogrzeby. 6 września 1986 dwaj palestyńscy terroryści z Organizacji Abu Nidala wdarli się do synagogi Neveh Shalom otwierając ogień z broni maszynowej do modlących się Żydów. Zginęło 22 Żydów, a 3 osoby zostały ranne. Napastnicy oblali ciała zabitych benzyną i podpalili. Następnie wybuch granatu zabił obu terrorystów. W latach następnych doszło do jeszcze dwóch ataków terrorystycznych: 1 marca 1992 oraz 15 listopada 2003 roku. W Saint Louis w Missouri również działa synagoga o nazwie Neve Shalom.

Cerkiew św. Szczepana (tr Sveti Stefan Kilisesi, bg Църква Свети Стефан) – prawosławna cerkiew w Stambule, zwana również Kościołem Bułgarskim. Znajduje się nad Złotym Rogiem w dzielnicy Balat. Należy do Bułgarskiej Cerkwi Prawosławnej. Na początku w tym miejscu znajdował się niewielka drewniana cerkiew. Po jej pożarze bułgarscy chrześcijanie uzyskali 25 czerwca 1890 zgodę sułtana na zbudowanie nowej świątyni. Z inicjatywy egzarchy bułgarskiego Józefa 27 kwietnia 1892 położono kamień węgielny pod budowę nowej świątyni. Wybrany armeński architekt Hovsep Aznavor ze względu na słabe podłoże zdecydował się na lekką konstrukcję stalowo-żeliwną po odrzuceniu konstrukcji żelbetowej. Po ogłoszeniu międzynarodowego przetargu, poszczególne elementy, o wadze 500 ton zostały dostarczone w latach 1893 do 1896 przez firmę Rudolph Philipp Waagner z Wiednia. Wysłano je barkami przez Dunaj i Morze Czarne. Po półtorarocznej budowie świątynia została poświęcona 8 września 1898. Pierwszy ikonostas wykonany dla cerkwi utrzymany był w stylu wyraźnie nawiązującym do sztuki zachodnioeuropejskiej. Egzarchat Bułgarski nie przyjął go jednak i zamówił nową konstrukcję w moskiewskiej pracowni Nikołaja Achapkina. Ikony napisał Lebiediew, również artysta moskiewski, podczas gdy sześć dzwonów dla cerkwi powstało w Jarosławiu.

Zamachy w Stambule (2003) – seria ataków terrorystycznych, które miały miejsce 15 i 20 listopada 2003 w Stambule.

Recep Tayyip Erdoğan Stadyumu – stadion piłkarski w Stambule, w Turcji. Może pomieścić 14 234 widzów. Swoje spotkania rozgrywają na nim piłkarze klubu Kasımpaşa SK. Obiekt nosi imię prezydenta Turcji, Recepa Tayyipa Erdoğana.

Fanarion, Fener, lub Fanar (gr.: Φανάρι [fa'nari] – źródło światła) – dzielnica dawnego Konstantynopola (obecnie Stambułu) położona nad zatoką Złotego Rogu. Pierwotnie zamieszkiwała tu arystokracja bizantyjska, a po upadku miasta w 1453 roku jej potomkowie. Nazywani Fanariotami, często wstępowali na służbę osmańską, pełniąc istotne funkcje w dyplomacji lub zarządzając krajami lennymi Wysokiej Porty (Mołdawia, Wołoszczyzna). Po upadku Konstantynopola w dzielnicy tej zamieszkała większość greckich mieszkańców miasta. Swoją siedzibę znalazł tu także Ekumeniczny Patriarcha Konstantynopola. Z tego względu słowo Fanar jest często używane jako synonim Ekumenicznego Patriarchatu podobnie jak Watykan w odniesieniu do papiestwa.

Synagoga Włoska w Stambule (tzw. Kal de los Frankos) – synagoga znajdująca się w Stambule, w północnej części Złotego Rogu. Synagoga została zbudowana w XIX wieku, lecz pod kilkudziesięciu latach zawaliła się. W 1931 roku synagogę odbudowała włoska gmina żydowska w Stambule (wł. Comunita Israelitico-Italiana di Istanbul). Synagoga jest cały czas czynna, a nabożeństwa odbywają się regularnie podczas szabatów oraz największych świąt żydowskich.

Egzarchat Bułgarski (bułg. Българска екзархия) − autokefaliczny Kościół prawosławny funkcjonujący na ziemiach bułgarskich pod panowaniem tureckim, a następnie w niepodległej Bułgarii, w latach 1870–1953. Po podbiciu Bułgarii przez Turcję Bułgarski Kościół Prawosławny został zlikwidowany, a jego struktury podporządkowane Patriarchatowi Konstantynopolitańskiemu. Oznaczało to oddanie katedr położonych na ziemiach bułgarskich w ręce biskupów greckich, prowadzących politykę hellenizacji podległych im struktur. Sprzeciw niższego duchowieństwa prawosławnego (narodowości bułgarskiej) przeciw tej sytuacji miał wpływ na rozwój bułgarskiego ruchu narodowego, który z kolei w I poł. XIX w. zaczął się domagać przywrócenia Kościołowi prawosławnemu w Bułgarii jego dawnej niezależności. Między duchowieństwem bułgarskim i greckim doszło do otwartego konfliktu, przywódcy bułgarscy i greccy hierarchowie nie doszli do porozumienia. Ostatecznie w 1870 sułtan Abdülaziz zezwolił Bułgarom na utworzenie własnej struktury kościelnej. Egzarchat nie został uznany przez Patriarchat Konstantynopolitański za strukturę kanoniczną, tym bardziej, że w 1872 egzarcha Antym zamiast przewidywanej wcześniej autonomii ogłosił autokefalię kierowanej przez siebie administratury. W tym samym roku prawosławne patriarchaty starożytne ogłosiły Egzarchat Bułgarski instytucją heretycką. Inne autokefaliczne Kościoły prawosławne nie potępiły go w analogiczny sposób. Egzarchat Bułgarski funkcjonował także po odzyskaniu niepodległości przez Bułgarię, przy czym jego siedzibą do 1913 pozostawał Konstantynopol. W 1953 został przekształcony w Patriarchat Bułgarii, wtedy też Patriarchat Konstantynopolitański uznał legalność jego funkcjonowania.

Meczet Sulejmana (tur. Süleymaniye Camii) – świątynia muzułmańska w Stambule w Turcji, wybudowana za panowania Sulejmana Wspaniałego na trzecim z siedmiu wzgórz Stambułu, w obrębie murów miejskich, na zboczu schodzącym do Złotego Rogu. Po Błękitnym Meczecie jest drugim co do wielkości meczetem w mieście. Budowniczym meczetu był jeden z najznakomitszych budowniczych epoki osmańskiej, Sinan. Budowa trwała od 1550 do 1557 roku; przeciągała się, ponieważ Sinan w tym samym czasie kierował innymi budowami. Wobec nieustannych napomnień sułtana, Sinan zniecierpliwiony uwagami dokończył meczet w kilka miesięcy. W nagrodę, podczas ceremonii otwarcia meczetu, otrzymał od sułtana złoty klucz. Meczet zbudowano w stylu bizantyjskim, na wzór Hagii Sofii. Gdy w 1660 meczet strawił pożar, na rozkaz sułtana Mehmeda IV architekt Fossatı odbudował go, nadając mu styl barokowy. Meczet postawiono na specjalnym fundamencie, złożonym z cystern wypełnionych wodą, dzięki którym budynek jest odporny na trzęsienia ziemi. Stoi w ogrodzie o wymiarach 200 na 140 m. Przed meczetem znajduje się dziedziniec otoczony kolumnami, za nim cmentarz, na którym jest mauzoleum sułtana Sulejmana Wspaniałego i jego żony Hürrem Sultan (Roksolany). Dookoła meczetu znajdują się budynki, które również zaprojektował Sinan: szkoła teologii, hamam, karawanseraj, szkoła medyczna, kuchnia. Po południowej stronie meczetu znajdują się fontanny do ablucji. Na dziedziniec zachodni wiodą trzy bramy. Sam dziedziniec jest otoczony 24 kolumnami: białymi, różowymi i porfirowymi, wspierającymi 28 kopuł. Nad oknami meczetu wychodzącymi na dziedziniec, po podbiciu Węgier umieszczono płyty fajansowe z arabskimi inskrypcjami z Koranu, dotyczącymi podbojów. Meczet ma cztery minarety: dwa z nich mają trzy krużganki, dwa pozostałe - po dwa. Zgodnie z legendą, Sinan zbudował cztery minarety, ponieważ Sulejman był czwartym sułtanem po zdobyciu Konstantynopola, natomiast dziesięć krużganków symbolizuje, że jest dziesiątym sułtanem z dynastii. Inna legenda mówi, że szach Tahmasp I przysłał drogie kamienie na rzecz budowy meczetu, a Sinan na rozkaz znieważonego tym gestem sułtana wmurował je w podstawy jednego z minaretów.