Pałac Beylerbeyi

Most Bosforski (też: I Most Bosforski, tur. Boğaz Köprüsü) – drogowy most wiszący nad cieśniną Bosfor w Turcji, oddany do użytku w 1973 r., łączący dzielnice Stambułu: Ortaköy w Europie z Beylerbeyi w Azji. Leży na południe od Mostu Mehmeda Zdobywcy, w pobliżu zatoki Złoty Róg. Jest najdalej położonym na południe mostem nad Bosforem, na południe od mostu znajdują się przeprawy tunelem kolejowym Marmaray i tunelem drogowym Eurazja.

Zamach w Stambule – zamach, do którego doszło 1 stycznia 2017 w klubie Reina w dzielnicy Stambułu Besiktas. Do klubu wszedł jeden napastnik w stroju świętego Mikołaja, uzbrojony w karabinek typu AK, a następnie otworzył ogień do znajdujących się w środku osób. Odpowiedzialność za zamach wzięło na siebie Państwo Islamskie.

Meczet Ortaköy (tr Ortaköy Camii, właściwie: Büyük Mecidiye Camii) – położony na nabrzeżu Ortaköy (dosłowne znaczenie: wioska pośrodku), w Stambule w Turcji. Wybudowany na polecenie sułtana Abdülmecida I przez architekta Grabed Balyana i jego syna Nikogosa. Nie jest znana dokładna data powstania meczetu. Przypuszcza się, że powstał w latach 1853–1854, lub w 1864. Zbudowany jest w stylu neobarokowym. Posiada duże okna, dwa minarety z pojedynczymi balkonami, ściany wykonane są z białego kamienia, kopuła jest wyłożona różową mozaiką. Kibla wykonana jest z marmuru i wyłożona mozaiką, Mihrab natomiast, pokryto porfirem.

Synagoga Etz Ahayim w Stambule – synagoga znajdująca się w stambulskiej dzielnicy Ortaköy, przy ulicy Muallim Naci 40/1. Powstała na miejscu poprzedniej, która uległa doszczętnemu zniszczeniu w wyniku pożaru w dniu 1 października 1941 r.; zachował się jedynie marmurowy aron ha-kodesz, noszący hebrajską inskrypcję. Ta wcześniejsza synagoga również ulegała poważnym uszkodzeniom w pożarach w latach 1703 i 1813. Na początku lat 90. XX wieku budynek synagogi został odnowiony i ponownie udostępniony wiernym 20 marca 1994 r. Nazwa synagogi (hebr. ‏עץ החיים‎, ec ha-chajim) oznacza dosłownie „Drzewo Życia” i jest często spotykana w synagogach z czasów bizantyjskich i osmańskich. Etz Ahayim została zarejestrowana 27 listopada 1960 r. jako zabytek podlegający ochronie (numer rejestru 1443).

Üsküdar – dzielnica Stambułu w Turcji. Jego miastem partnerskim jest Zenica w Bośni i Hercegowinie. Starożytny Chryzopol.

Pałac Gwiazd lub Pałac Yıldız (tur. Yıldız Sarayı) – drugi co do wielkości pałac w Stambule w Turcji. Znajduje się nad Bosforem, w dzielnicy Beşiktaş, w gaju istniejącym tu od czasów Bizancjum. Pałac zajmuje powierzchnię 500 000 m². Obecnie jest podzielony na różne sekcje, w jednej z nich od 1994 istnieje muzeum. Pałac składa się z wielu pawilonów, budowanych przez sułtanów w XIX w. Pierwszym budynkiem była Willa Merasim, zbudowana w 1880 przez architekta Sarkisa Balyana. Drugi pawilon powstał w 1889 roku, zaprojektowany przez Włocha Raimondo D'Aranco, trzeci wybudowano w 1898. Nazwa Yıldız pochodzi od nazwy pałacu, który sułtan Selim III kazał tu postawić dla swojej matki. Pałac główny powstał za panowania Abdülhamida II. Główny budynek jest trzypiętrowy, podpiwniczony, podzielony na część oficjalną i prywatne apartamenty sułtana: harem i Selamlık. Pałac posiadał własne dwa meczety, hammam (łaźnię), teatr, warsztat stolarza i kuźnię w oddzielnych pawilonach. Między pawilonami poprowadzono aleje, oddzielono je bramami. Część północna obecnie należy do wojska, pozostałe do politechniki, miasta, Głównego Zarządu Pałaców oraz Instytutu Badań nad Historią Sztuki Islamskiej i Kultury. Parki, wiele starych pawilonów, w tym pracownia porcelany, są otwarte dla zwiedzania. Najbardziej znanym obiektem jest Pawilon Şale, obecnie muzeum. Przy wejściu do Pałacu Gwiazd znajduje się inny znany budynek – Pawilon Muayede – również muzeum. Obok niego znajduje się Pawilon Qt, służący w przeszłości gościom przybywającym z wizytą do sułtana.

Muzeum Morskie w Stambule (tur. Deniz Müzesi) w Turcji znajduje się w budynku Urzędu Finansowego w dzielnicy Beşiktaş. Jest pierwszym muzeum o charakterze wojskowym założonym w Turcji.

Pałac Dolmabahçe (Dolmabahcze, tur. Dolmabahçe Sarayı) – pałac w Stambule, w Turcji, położony po europejskiej stronie cieśniny Bosfor. Służył jako centrum administracyjne Imperium Osmańskiego od 1853 do 1922 roku, z przerwą w latach 1889–1909. Pałac ten był pierwszym pałacem w Stambule zbudowanym w stylu europejskim przez sułtana Abdulmecida I pomiędzy 1842 a 1853 rokiem. Architektem był Ormianin Karabet Balyan. Pałac kosztował równowartość 35 ton złota. W jego wnętrzu znajduje się kryształowy żyrandol o 750 lampach, ważący 4,5 tony, będący darem od królowej Wiktorii. W pałacu znajduje się również największa kolekcja bakaratowych żyrandoli na świecie, z tego szkła wykonano także jedne z poręczy schodów. W 1887 roku gościł tu cesarz Wilhelm II podczas wizyty w Stambule. Podczas prac renowacyjnych w 1910 pałac wyposażono w centralne ogrzewanie. Po powstaniu Republiki Tureckiej oddano go do dyspozycji Atatürka, który zatrzymywał się tu podczas letnich wizyt w mieście. Budynek ma powierzchnię 45 000 m², posiada 285 pokoi, 46 korytarzy, 6 łaźni, 68 toalet i 1427 okien. Pałac miał z założenia sprawiać wrażenie na zagranicznych gościach, dlatego wzorowano go na Luwrze i Pałacu Buckingham. Marmur użyty przy budowie pałacu pochodzi z wyspy Marmara, alabaster z Egiptu, porfir z Pergamonu. Wnętrza pałacu pokrywają obrazy włoskich i francuskich mistrzów, sławnego rosyjskiego malarza Ajwazowskiego. Meble sprowadzono z Paryża, porcelanę z Sèvres, wyroby jedwabne z Hereke i Lyonu. Z Hereke pochodzą ręcznie tkane dywany: 131 dużych i 99 małych. Ich łączna powierzchnia to 4500 m². Od lądu i morza prowadzi do pałacu 12 bram. Obecnie jako brama jest używana Brama Skarbu, przy której znajduje się Wieża Zegarowa Dolmabahçe. Projekty dekoracji i mebli są dziełem dekoratora wnętrz Sechana, autora wyposażenia Opery Paryskiej Dla zwiedzających udostępnione są dwie części pałacu: Selamlık (część oficjalna) oraz Harem (prywatna część rodziny sułtana). Zwiedzanie obu części trwa dwie godziny.

Rumeli Hisarı lub Forteca Rumeli (tur. Rumeli – rumelijski) – osmańska forteca w Stambule, na wzgórzu na europejskim brzegu Bosforu. Zamek został wybudowany na polecenie sułtana Mehmeda II w okresie 1451 – sierpień 1452, naprzeciwko Anadolu Hisarı, znajdującej się po azjatyckiej stronie, jako twierdza pomocnicza do oblężenia Konstantynopola. Głównym zadaniem twierdzy była blokada drogi morskiej przez Bosfor dla statków cesarskich i odcięcie Bizancjum od Morza Czarnego. Zamek nazywano popularnie Boğazkesen (Podrzynający Gardło). Twierdza została wybudowana na bizantyjskich ruinach, z których wykorzystano budulec przy wznoszeniu twierdzy. Forteca straciła na znaczeniu po zdobyciu Konstantynopola w 1453 roku i po wybudowaniu dwóch twierdz nad Morzem Czarnym. Fortecę zamieniono na magazyny i więzienie dla dyplomatów. Twierdza uległa uszkodzeniom podczas trzęsienia ziemi w 1509 oraz podczas pożaru w XVII wieku. Sułtan Selim III odrestaurował twierdzę w XVIII wieku. Na terenie twierdzy zaczęły powstawać osiedla, które w 1953 z rozporządzenia prezydenta Celala Bayara wyburzono i rozpoczęto gruntowną rekonstrukcję fortecy. W wieży Saruca Paszy otworzono muzeum. Forteca jest otoczona murami, posiada jedną małą, trzy duże wieże, oraz trzynaście małych strażnic. Wieże zostały nazwane imionami wezyrów, którzy ufundowali ich powstanie: Halila Paszy, Saruca Paszy, Zaganosa Paszy. Twierdza posiada trzy bramy, każde obok dużej wieży, oraz niższy mur zewnętrzny zabezpieczający wejście do wieży od strony Bosforu. Forteca posiadała drewniane domy dla żołnierzy oraz meczet (po którym pozostał minaret). Woda do fortecy była dostarczana z cysterny znajdującej się pod meczetem i rozprowadzana do trzech fontann umieszczonych na ścianach. Zachowała się jedna fontanna. Z twierdzą związana jest legenda mówiąca o jej powstaniu: sułtan Mehmed II Zdobywca wymógł na ówczesnym władcy Bizancjum Konstantynie XI, zgodę na budowę zamku w europejskiej części miasta, na tak dużym terenie, jakie pokryje skóra niedźwiedzia nie dodając, że chodzi mu o skórę niedźwiedzia pokrojoną w cienkie pasy. Adam Mickiewicz wykorzystał tę legendę w Księdze IV Pana Tadeusza. Inna legenda związana z tym miejscem mówi, że z jednej z baszt Rumeli Hisarı, zrzucano niewierne żony sułtanów, zaszyte w skórzany worek wypełniony kamieniami.

Uniwersytet Boğaziçi (tur. Boğaziçi Üniversitesi, Uniwersytet Bosforski) – turecka uczelnia zlokalizowana w Stambule. Poprzednikiem uczelni był Robert College, założony w 1863 roku przez amerykańskiego filantropa Christophera Roberta (1802–1878) oraz misjonarza Cyrusa Hamlina (1811–1900). Uczelnia została zlokalizowana w Bebek w Beşiktaşie. Robert zobowiązał się pokryć większą część, podczas gdy Hamlin zbierał fundusze w Stanach Zjednoczonych oraz był odpowiedzialny za samo założenie uczelni i został jej pierwszym dyrektorem. Językiem wykładowym był angielski, a szkoła miała być otwarta dla studentów wszystkich ras, narodowości i religii oraz wolna od dyskryminacji i nacisków politycznych. W 1869 roku, ze względu na problemy finansowe uczelni, rada nadzorcza przysłała do Stambułu George’a Washburna, jej byłego wykładowcę oraz zięcia Cyrusa Hamlina, aby nadzorował prace administracyjne. Konflikt pomiędzy Hamlinem a Washbornem doprowadził (w 1873 roku) do wyjazdu tego pierwszego do Stanów Zjednoczonych. Washburn został dyrektorem koledżu w 1877 roku. Po II wojnie światowej dyrektorem koledżu został Floyd Black, który musiał wprowadzić duży reżim finansowy, aby uchronić szkołę przed bankructwem. Jego następca Duncans Balantine, który kierował szkołą w latach 1955–1961, chciał, aby uczelnia skoncentrowała się na szkolnictwie wyższym. W 1958 roku uzyskał na to zgodę rządu tureckiego. W 1971 roku 118 akrów terenu wraz z budynkami i personelem zostały przekazane państwu, które ustanowiło na tym terenie uczelnię wyższą nazwaną Uniwersytetem Boğaziçi.

Wieża Leandra (tur. Kız Kulesi, dosł. Wieża Panny) – latarnia morska na niewielkiej wysepce w cieśninie Bosfor. Pierwotnie (od 408 r. p.n.e.) grecka strażnica mająca ostrzegać przed okrętami perskimi, pełniąca również funkcję rogatki miejskiej. Słynny żelazny łańcuch, broniący wejścia do cieśniny, rozpinano ponoć między wieżą a Półwyspem. W XII w. przebudowana na latarnię morską, rozbudowana przez Turków w 1509. Niekiedy służyła za więzienie lub miejsce kwarantanny. Dzisiejszy wygląd zawdzięcza przebudowie z 1763 oraz wzmocnieniom konstrukcyjnym z 1998/99. Obecnie w wieży znajduje się stacja kontroli ruchu na Bosforze oraz kawiarnia i restauracja. Leży na skałach na otwartym morzu, około 200 m od brzegu, w dzielnicy Salacak, w Üsküdar. Ma powierzchnię 1250 metrów kwadratowych.

Pałacyk Küçüksu lub Pawilon Küçüksu (tr Küçüksu Kasrı) – letni pałac w Stambule, w Turcji, położony nad Bosforem, po azjatyckiej stronie miasta, w dystrykcie Beykoz. Miejsce to było znane już od czasów Bizancjum, za panowania sułtanów ustanowiono tutaj parki imperialne (tzw. Ogrody Latarń), za panowania Mahmuda I zbudowano tu drewniany pałac. Budowę nowego pałacu zlecił sułtan Abdulmecid I, a projektantami byli architekci ormiańskiego pochodzenia Garabet Amira Balyan i jego syn Nigoşayos Balyan. Budowę zakończono w 1857. Pałacyk był używany przez sułtanów w trakcie wycieczek za miasto i podczas polowań. Od 1944 roku znajduje się tu muzeum. W 1994 pałac gruntownie odrestaurowano, a ogrody zamieniono w park. Pałacyk jest zbudowany w stylu barokowym, dwupiętrowy, z podpiwniczeniem. W odróżnieniu od innych pałaców stambulskich, które posiadają ogrody ogrodzone wysokimi murami, Pałacyk Küçüksu jest otoczony żelaznym ogrodzeniem, z bramami po każdej z czterech stron. W piwnicach znajdowała się kuchnia, spiżarnia i pomieszczenia dla służby. Wyższe piętra mają tradycyjny rozkład dla tureckich pałaców: cztery pokoje na rogach i hol pośrodku. Pokoje wychodzące na Bosfor posiadają po dwa kominki wyłożone włoskim kolorowym marmurem, od strony lądu – po jednym. Wnętrza zostały zaprojektowane przez wiedeńskiego projektanta wnętrz Sechana. Żyrandole wykonane są z czeskiego kryształu, dywany, zasłony i obicia mebli zostały wykonane w Hereke. Sufity posiadają bogate zdobienia, podłogi wyłożone są parkietami – w każdym pokoju inny.