Marmaray

Wieża Leandra (tur. Kız Kulesi, dosł. Wieża Panny) – latarnia morska na niewielkiej wysepce w cieśninie Bosfor. Pierwotnie (od 408 r. p.n.e.) grecka strażnica mająca ostrzegać przed okrętami perskimi, pełniąca również funkcję rogatki miejskiej. Słynny żelazny łańcuch, broniący wejścia do cieśniny, rozpinano ponoć między wieżą a Półwyspem. W XII w. przebudowana na latarnię morską, rozbudowana przez Turków w 1509. Niekiedy służyła za więzienie lub miejsce kwarantanny. Dzisiejszy wygląd zawdzięcza przebudowie z 1763 oraz wzmocnieniom konstrukcyjnym z 1998/99. Obecnie w wieży znajduje się stacja kontroli ruchu na Bosforze oraz kawiarnia i restauracja. Leży na skałach na otwartym morzu, około 200 m od brzegu, w dzielnicy Salacak, w Üsküdar. Ma powierzchnię 1250 metrów kwadratowych.

Bizancjum (stgr. Βυζάντιον Byzántion, łac. Bysantium) – starożytne miasto położone nad cieśniną Bosfor i jej zatoką Złoty Róg; późniejszy Konstantynopol (gr. Κωνσταντινούπολις), obecnie Stambuł (tur. İstanbul). Powstałe jako kolonia grecka w VII wieku p.n.e. W 324 n.e. rzymski cesarz Konstantyn I Wielki zdecydował o przemianowaniu miasta na Nowy Rzym, a w 330 przeniósł tam stolicę swojego państwa.

Oblężenie Bizancjum – oblężenie, które miało miejsce w roku 324 n.e. w czasie wojny domowej między Konstantynem a Licyniuszem. Po zakończonej klęską bitwie pod Adrianopolem Licyniusz schronił się w mieście Bizancjum, skąd organizował działania własnych wojsk i dostawy zaopatrzenia do miasta. Kolejna klęska, tym razem floty Licyniusza w bitwie w Hellesponcie całkowicie zmieniła sytuację strategiczną w rejonie. Pozbawiony osłony floty władca opuścił wówczas Bizancjum i udał się do Chalcedonu. Po wyjeździe Licyniusza obrońcy miasta nie zaprzestali jednak obrony. Konstantyn wykorzystał do oblężenia machiny oblężnicze, zbudował też wysoki nasyp naprzeciwko murów, skąd z wysokich wież ostrzeliwał obrońców na murach. Oblężenie przyciągało się, w związku z czym Konstantyn skierował część sił do Azji, gdzie w kolejnej bitwie jego wojska pokonały Licyniusza pod Chryzopolis. Dopiero na wieść o tej porażce obrońcy Bizancjum ostatecznie skapitulowali i poddali miasto. W wyniku podjętych rozmów Licyniusz zrzekł się ostatecznie władzy na rzecz Konstantyna, który darował mu życie. Rok później Licyniusza zamordowano, a władzę nad całym Imperium objął Konstantyn.

Biblioteka Ahmeda III – biblioteka znajdująca się pośrodku Trzeciego Dziedzińca Pałacu Topkapı w Stambule w Turcji.

Topkapi (tur. Topkapı Sarayı) – pałac w centrum Stambułu, który był rezydencją sułtanów przez ponad 380 lat, od 1453 roku. Budowę rozpoczęto za panowania sułtana Mehmeda II Zdobywcy w 1453 roku, zaraz po zdobyciu Konstantynopola, a zakończono w 1465 roku. Ostatnim używającym pałacu sułtanem był Mahmud II (do 1839 roku). Sułtan Abdulmecid I przeniósł siedzibę władców do pałacu Dolmabahçe.

Muzeum Sztuki Nowoczesnej (İstanbul Modern Sanat Müzesi) zostało założone w 2004 r. Muzeum zlokalizowano w przebudowanym budynku magazynu w dzielnicy Tophane nad brzegiem cieśniny Bosfor. Budynek Muzeum składa się z dwóch pięter. Na najwyższym piętrze usytuowano stałą ekspozycję oraz sklep i restaurację przeznaczone dla odwiedzających. Na parterze organizowane są wystawy twórców związanych ze sztuką współczesną, ponadto znajdują się tam kino i biblioteka. W galerii wystawione są dzieła czołówki awangardowych twórców tureckich. W czwartki wstęp do muzeum jest bezpłatny.

Egzarchat patriarszy Turcji – jednostka administracyjna kościoła katolickiego obrządku syryjskiego w Turcji. Istnieje od 1991. Na czele stoi Orhan Çanli.

Latarnia morska Ahirkapi położona na południowo-zachodnim brzegu Stambułu skonstruowana została w 1857 z polecenia Sułtana Abdülmecida I i ciągle jest aktywna. Budowla mierzy 36 metrów.

Muzeum Archeologiczne (tr İstanbul Arkeoloji Müzeleri) – muzeum znajdujące się w Stambule w dzielnicy Eminönü, w pobliżu Parku Gülhane i pałacu Topkapı. Kompleks muzeum składa się z trzech działów: Muzeum Starożytnego Wschodu, Pawilonu fajansowego oraz Muzeum Dzieł Starożytnych.

Meczet Dolmabahçe – świątynia muzułmańska wybudowana w latach 1853–1855 w Stambule przez Nikoğosa Balyana, syna znanego budowniczego Karabeta Balyana dla matki sułtana Abdülmecida I - Sułtanki Bezmialem. Położony na południe od Pałacu Dolmabahçe, na nabrzeżu. Widać w nim wpływy baroku i renesansu. Nad kwadratowym meczetem wznosi się jedna kopuła. Meczet posiada łukowate okna, rzadko występujące w tego typu architekturze. Meczet posiada dwa minarety z pojedynczym balkonem.

Sobór konstantynopolitański III (zwany również Soborem in Trullo I 680–681) – sobór powszechny biskupów chrześcijańskich stawiający sobie za cel rozwiązanie sporu, który narósł wokół nauki zwanej monoteletyzmem, a sformułowanej w I połowie VII wieku przez patriarchę konstantynopolitańskiego Sergiusza, popieranego przez cesarza bizantyjskiego Herakliusza. Monoteletyzm uznawał istnienie w Jezusie dwóch natur – boskiej i ludzkiej, lecz podkreślał istnienie jednej woli i działania. Sobór został zwołany przez cesarza Konstantyna IV na 7 listopada 680 roku. W odpowiedzi na list cesarza papież Agaton wysłał do Konstantynopola trzech legatów powierzając im list zawierający wyznanie wiary uchwalone na synodzie rzymskim w 680. Obaj, cesarz i papież, pragnęli pojednać monoteletów z oficjalną doktryną religijną Cesarstwa Bizantyjskiego. W obradach brało udział początkowo 100, a później 174 biskupów. Naukę o dwóch wolach i działaniach w Jezusie, a zarazem potępienie poprzedniej doktryny, która przez pewien czas była uznawana za oficjalną w Cesarstwie, sformułowano w 681 roku. Wbrew prośbom patriarchy Konstantynopola nie oszczędzono pamięci twórców i propagatorów monoteletyzmu (patriarchy Sergiusza, jego następców Pyrrusa I, Pawła II i Piotra, patriarchy Aleksandrii Kyrosa oraz zmarłego w 638 roku papieża Honoriusza I). Papież Honoriusz I, który przez nieopatrzność uznał doktrynę w jednym ze swoich listów, napisał: „Dlatego my także wyznajemy również jedną wolę w Chrystusie”. Tymczasem w Rzymie, podczas obrad soboru, zmarł papież Agaton. Jego następca papież Leon II przyjął w 683 roku uchwały z Konstantynopola i potępił monoteletyzm. Ustalenia uznał także następca Konstantyna IV, Justynian II. Krótką restaurację potępionej nauki przyniosło panowanie imperatora Filipikosa (711–713), który nakazał zwołać synod rehabilitujący patriarchę Sergiusza oraz okładający klątwą sobór konstantynopolitański III. Po śmierci władcy ponownie uznano soborowe uchwały.

Sobór konstantynopolitański II – zwołany w 553 przez cesarza Bizancjum Justyniana (527-565) w celu osiągnięcia jedności z monofizytami, którzy przeważali na znacznym obszarze Syrii, Etiopii i Egiptu. Cesarz, pragnąc zjednoczyć Cesarstwo wokół idei "jedno cesarstwo - jedna religia", dążył do przywrócenia do jedności kościelnej monofizytów. Cel ten chciał osiągnąć poprzez reinterpretację lub rewizję stwierdzeń dogmatycznych przyjętych przez sobór chalcedoński w taki sposób, aby definicje dogmatyczne soboru w Chalcedonie stały się możliwe do przyjęcia dla monofizytów. W tym celu w 544 roku potępił tak zwane Trzy rozdziały, czyli pisma trzech teologów antiocheńskiej szkoły teologicznej - Teodora z Mopsuestii oraz jego uczniów Ibassa z Edessy i Teodoreta z Cyru. Nauczanie tych dwóch ostatnich było badane przez Sobór chalcedoński i po odrzuceniu przez nich doktryny Nestoriusza, uniknęli potępienia. Chcąc nadać powagi swoim postanowieniom, cesarz skłonił papieża Wigiliusza do wydania w 548 roku tak zwanego Wyroku-Iudicatum, potępiającego Trzy rozdziały. Warto dodać, że miasto Rzym znajdowało się wtedy pod panowaniem Bizancjum. Wywołało to powszechne oburzenie w Kościołach na Zachodzie, więc wkrótce papież wycofał swoje poparcie dla Iudicatum. W tej sytuacji cesarz Justynian doszedł do wniosku, iż jedyną instytucją mającą wystarczający autorytet, aby przeforsować jego polityczno-religijne plany, jest sobór powszechny. Sobór zwołany przez cesarza zebrał się w Konstantynopolu 5 maja 553 roku. Zgromadził 166 ojców wybranych przez cesarza, w tym 18 z Zachodu. Potępiono na nim Trzy rozdziały, Orygenesa (w tym teorię preegzystencji dusz) oraz papieża Wigiliusza (ale nie Kościół rzymski). Cesarz nakazał skreślić jego imię z wykazu papieży. Papież Wigiliusz, mimo iż przebywał w tym czasie w Konstantynopolu, nie stawił się na znak protestu na wezwanie ojców soborowych, jednakże w grudniu 553 roku cesarz zmusił go do podpisania akt soboru i dopiero wtedy pozwolił wrócić do Italii.