place

Synagoga w Łodzi (ul. Zachodnia 78)

Synagogi w Łodzi
Zachodnia 78 Lodz
Zachodnia 78 Lodz

Synagoga w Łodzi – synagoga znajdująca się w Łodzi, w kamienicy przy ulicy Zachodniej 78. Od czasu zakończenia II wojny światowej do 1997 roku, była główną synagogą łódzkich żydów. Synagoga została założona po 1945 roku, przez rabina Zew Wawę Morejnę. Obok synagogi mieściła się siedziba gminy żydowskiej oraz mieszkanie rabina. Po wyjeździe z Polski rabina Morejny w 1973 roku, synagoga była użytkowana okazjonalnie przez pozostałą w mieście społeczność żydowską. Zlikwidowana w 1998 roku, po przeniesieniu siedziby gminy żydowskiej do odzyskanego budynku przy ulicy Pomorskiej 18.

Fragment artykułu z Wikipedii Synagoga w Łodzi (ul. Zachodnia 78) (Licencja: CC BY-SA 3.0, Autorzy, Obrazy).

Synagoga w Łodzi (ul. Zachodnia 78)
Zachodnia, Łódź Łódź-Śródmieście

Współrzędne geograficzne (GPS) Adres Pobliskie miejsca
placePokaż na mapie

Wikipedia: Synagoga w Łodzi (ul. Zachodnia 78)Czytaj dalej na Wikipedii

Współrzędne geograficzne (GPS)

Szerokość geograficzna Długość geograficzna
N 51.7717 ° E 19.4539 °
placePokaż na mapie

Adres

Zachodnia 78
90-721 Łódź, Łódź-Śródmieście
województwo łódzkie, Polska
mapOtwórz w Mapach Google

Zachodnia 78 Lodz
Zachodnia 78 Lodz
Podziel się doświadczeniem

Pobliskie miejsca

Wielka Synagoga w Łodzi
Wielka Synagoga w Łodzi

Wielka Synagoga w Łodzi – łódzka synagoga zbudowana z funduszy łódzkich fabrykantów, m.in.: Izraela Poznańskiego, Joachima Silbersteina i Karola Scheiblera przy ulicy Spacerowej 2 (obecnie al. Tadeusza Kościuszki 2). Była największą i najpiękniejszą synagogą przedwojennej Łodzi. Projekt wykonał Adolf Wolff ze Stuttgartu, znany projektant i budowniczy obiektów sakralnych, między innymi: Matthäuskirche w Stuttgarcie (1876–1881) i Starej Synagogi w Stuttgarcie (1859–1861). Będąc architektem niemieckim nie mógł wówczas swobodnie wykonywać swojego zawodu w Polsce, dlatego przedkładane władzom plany sygnował architekt miejski Hilary Majewski. Synagoga była wyraźnie wyższa od otaczających ją budynków, a efekt potęgował cokół pod budynkiem. Ogrodzenie i zieleń wokół synagogi wyodrębniały ją z otoczenia. Na czele komitetu budowy świątyni (najpierw tymczasowego, a później właściwego) stanął Izrael K. Poznański, a sama budowa rozpoczęła się w maju 1881 roku. Kamień węgielny pod budowlę uroczyście wmurowano 5 czerwca tego samego roku. Budowę ostatecznie ukończono w 1887, a jej całkowity koszt wyniósł 225 tys. rubli. Uroczystego otwarcia dokonał gubernator piotrkowski Aleksandr Komarow. Świątynia uchodziła za postępową i była określana mianem reformowanej, a w jidysz była nazywana dajcze szil, co miało oznaczać niemiecki rytuał i w ten sposób nawiązywać do Żydów postępowych. Synagoga była przeznaczona dla żydowskiej burżuazji, zasymilowanej z polską kulturą. Wstęp do świątyni umożliwiały tylko specjalne przepustki, wydawane najbogatszym Żydom, przede wszystkim tym, którzy sponsorowali jej budowę. W okresie międzywojennym kazania były w języku polskim, a w narodowe święta polskie odbywały się uroczystości patriotyczne. Podpaloną przez Niemców z 10 na 11 listopada 1939 budowlę rozebrano w 1940. Po wojnie nie została odbudowana – na jej miejscu znajduje się parking z pamiątkowym kamieniem.

Synagoga Wilker Shul w Łodzi
Synagoga Wilker Shul w Łodzi

Synagoga Wilker Shul w Łodzi – nieistniejąca obecnie synagoga znajdująca się w Łodzi, przy ulicy Zachodniej 56 (obecnie po zmianie numeracji działek numer 70). Mieściła się w niej największa szkoła talmudyczna w Łodzi. Synagoga została zbudowana w latach 1875–1878 po zezwoleniu władz okręgowych na wzniesienie kolejnej synagogi (poza późniejszymi granicami łódzkiego rewiru, czyli miejsca gdzie mogli mieszkać łódzcy Żydzi) pod nazwą Synagoga Nowego Miasta, choć ludność żydowska w większości przyjęła jej nazwę Wilker Shul. Nazwę tę zawdzięczała temu, że rejon miasta w którym ją wznoszono, od początku XIX w. był tak nazywany przez Żydów. Była to prywatna synagoga, wzniesiona przez przedsiębiorców: Daniela Dobranickiego i Dawida Prussaka. Budynek synagogi orientowany na planie na planie kwadratu. Od strony frontowej umiejscowiona została trójdzielna kruchta, do której wchodziło się przez troje lub pięcioro wąskich drzwi. Flankowały ją prostokątne klatki schodowe ze schodami zabiegowymi prowadzącymi na empory obiegające z trzech stron salę modlitw. Elewacje boczne były czteroosiowe, w skrajnych zachodnich osiach znajdowały się boczne drzwi wejściowe. Elewacja wschodnia posiadała po bokach po trzy okna ujmujące środkową część ściany z Aron ha-kodesz. Dziewięcioosiowa fasada bóżnicy skomponowana została w duchu klasycznym: w poziomie dzielą ją szerokie profilowane gzymsy międzykondygnacyjne, w pionie szerokie boniowane pilastry. Boczne dwukondygnacyjne partie fasady wieńczyły trójkątne półszczyty ujmujące podwyższoną część centralną nakrytą trójkątnym frontonem. Gęsto posadowione okna i otwory drzwiowe w fasadzie na fotografiach z naszego wieku zamknięte są łukami podkowiastymi o charakterze orientalnym, kłócącymi się z klasyczną kompozycją architektoniczną całości. Jest to wynik przebudowy synagogi w pierwszych latach naszego stulecia. Prawdopodobnie pierwotnie otwory zamknięte były arkadowo. Synagogę przebudowano w 1903 według projektu Gustawa Landau-Gutentegera. Budynek, pierwotnie na planie kwadratu, powiększono przedłużając salę modlitw w stronę wschodnią i dobudowując z tyłu aneks ze schodami na empory. Przebudowano także wejście główne od strony zachodniej. Obok synagogi od strony północnej powstała szkoła, gdzie działał ważny ośrodek studiów rabinicznych z ogromnym zbiorem ksiąg hebrajskich. Bożnicę podpalono dopiero w drugiej połowie 1940, gdyż w listopadzie 1939, gdy spłonęły inne łódzkie synagogi, hitlerowcy realizowali tam film propagandowy Der Ewige Jude (Wieczny Żyd). Nie zachowała się tablica pamiątkowa ani inne ślady wcześniejszego istnienia synagogi. Obecnie w tym miejscu stoi modernistyczny budynek biurowy powstały w latach 50. XX w..