Królewska Huta w Świętochłowicach (stacja kolejowa)

Kolonia Dworcowa (śl. Banonskolonijo, niem. Bahnhoffskolonie) – dawna kolonia znajdująca się w Świętochłowicach. Obecnie wchodzi w skład dzielnicy Zgoda. Początki powstania kolonii sięgają 1845 roku, kiedy to oddano do użytku stację kolejową Bahnhof Königshütte (‘Królewska Huta’), która znajdowała się na terenie Świętochłowic stąd też wkrótce, bo w 1849 roku zmieniono jej nazwę na Bahnhof Königshütte in Schwientochlowitz ('Królewska Huta w Świętochłowicach’). W latach 1857 oraz 1860−1868 na południe od dworca i linii kolejowej powstała kolonia nazwana Bahnhoffskolonie, a później po polsku Kolonią Dworcową. W wyniku rozwoju sieci kolejowej i budowy nowego dworca w Królewskiej Hucie nazwę stacji zmieniono w 1873 roku na Bahnhof Schwientochlowitz (‘Świętochowice’), jednak już 7 lat później całą kolonię włączono do gminy Górne Hajduki, a wraz z nią w 1903 roku do nowej gminy Bismarkhuta (niem. Bismarckhütte). Pamiątką tego włączenia jest dzisiejsza nazwa głównej ulicy tej kolonii (ul. Hajduki w Świętochłowicach). Pobliski dworzec funkcjonował do 1913 roku, kiedy to powstał przystanek kolejowy Świętochłowice. Kolonia powróciła w granice Świętochłowic decyzją Sejmu Śląskiego z 1 kwietnia 1939 roku razem z innymi terenami wyłączonymi z Wielkich Hajduk w zamian za tereny świętochłowickiego Szarlocińca, które przekazano miastu Chorzów.

Pomnik ku czci poległych nauczycieli w czasie II wojny światowej znajduje się w Świętochłowicach-Centrum przy ulicy Katowickiej, w pobliżu Urzędu Miejskiego. Decyzję o jego budowie podjęło 6 maja 1981 r. Prezydium Miejskiej Rady Narodowej z zastrzeżeniem, że pomnik ma zostać odsłonięty we wrześniu 1981 r. Bryłę pomnika stanowią dwie oddzielone od siebie, pionowe konstrukcje, obłożone od strony frontowej płytami kamiennymi. Na wyższej z nich, zwieńczonej niesymetrycznym łukiem, zamocowano tablicę z brązu z inskrypcją z nazwiskami dziesięciu poległych i zamordowanych w latach 1939–1945 nauczycieli świętochłowickich szkół. Uroczystość odsłonięcia pomnika odbyła się 14 października 1981 r. Na przełomie XX i XXI w. pomnik został wzbogacony o dodatkową tablicę wykonaną z ciemnego granitu z wizerunkiem godła państwowego oraz dewizą „Bóg, Honor, Ojczyzna”, ustawioną na postumencie po prawej stronie. Jednocześnie tablica z brązu została zastąpiona granitową, z treścią tablicy pierwotnej. Tło dla pomnika tworzy mozaika z lat 70. XX wieku autorstwa prof. Henryka Goraja, przedstawiająca Pegaza i otwartą książkę, umieszczona na bocznej ścianie budynku, w którym w latach 1975–2018 mieściła się Miejska Biblioteka Publiczna.

Willa Wallisów – zabytkowa willa należąca początkowo do rodziny nauczycielskiej - Wallisów. Wybudowana w latach 20. XX wieku. Po II wojnie światowej w budynku mieściła się siedziba Komitetu Miejskiego PZPR. Obecnie mieści się tam siedziba Urząd Stanu Cywilnego oraz Wydział Spraw Obywatelskich Urzędu Miejskiego w Świętochłowicach. Budynek ten wybudowany jest w stylu secesyjnym. Na elewacji od zachodniej strony znajdują się maszkarony.

Ratusz w Świętochłowicach – budynek w Świętochłowicach-Centrum przy ulicy Katowickiej. Obecna siedziba Urzędu Miejskiego Świętochłowicach oraz Rady Miejskiej i Prezydenta Miasta Świętochłowice.

Miejska Biblioteka Publiczna im. Juliusza Ligonia w Świętochłowicach – biblioteka publiczna, samorządowa instytucja kultury. Została wpisana do księgi rejestrowej instytucji kultury w Świętochłowicach pod nr III w dniu 21 września 1992 roku, uzyskując tym samym osobowość prawną.

Wieża ciśnień znajduje się w Świętochłowicach – Centrum przy ulicy Katowickiej. Kiedy w 1904 powstał związek zaopatrzenia w wodę Bismarckhuette i Świętochłowic stało się celowe zbudowanie wieży, która mogłaby w odpowiedni sposób doprowadzić wodę do danych gmin. Wieża została zbudowana ona w 1909 roku i jest zaliczana do zabytków architektury. Powstała według projektu dr inż. Richarda Lummerta, ówczesnego dyrektora wałbrzyskich wodociągów, w stylu neobarokowym. Zakończona jest kopulastym dachem z charakterystycznymi okienkami, czyli lukarnami. Na samym szczycie wieży zachował się unikatowy, stalowy zbiornik wodny systemu Klöne na 500 m³. Wzdłuż ścian biegną spiralne schody. Ma wysokość 40 m. Całość zwieńczona jest blaszaną latarnią. Kiedyś wraz z wieżami kościołów św. Piotra i Pawła oraz ewangelickiego, a także wieżą zegarową dawnej hali targowej zaliczała się do tzw. dominat, czyli wyznaczników górujących nad główną ulicą Centrum. Wieża przestała pełnić swoją funkcję w latach 60. XX w.

Stary cmentarz znajduje się w Świętochłowicach-Centrum przy ulicy Cmentarnej. Jest to cmentarz parafii świętych Piotra i Pawła. Powstał w 1896 roku, a jego poświęcenia dokonał 16 września 1894 roku ksiądz Paweł Łukaszczyk. Na cel utworzenia cmentarza Guido Henckel von Donnersmarck ofiarował 1,53 ha gruntu, a dalsze 2,32 w roku 1904 dokupiła gmina. Brama cmentarna i furtka boczna zostały wykonane z kutego żelaza i osadzone w wysokim, neobarokowym, murowanym portalu. Na szczycie umieszczono płaskorzeźbę anioła oraz napis: „EGO SUM RESURRECTIO ET VITA”, co znaczy Jam jest zmartwychwstanie i życie. Całość zwieńczona jest kamiennym krzyżem o trójlistnie zakończonych ramionach. Na środku cmentarza mieści się krzyż kamienny o wysokości ok. 6 m. Na cmentarzu znajduje się mogiła ku czci poległych Powstańców Śląskich. Po raz pierwszy został ustawiony ok. 1924 roku, jednak w pierwszych dniach września 1939 r. został zburzony przez okupanta. Został wzniesiony ponownie w 1947 roku, w takiej samej bryle jak poprzedni. Wśród nagrobków są także mające wartość historyczną, niektóre z przełomu XIX i XX wieku, jak np. rodziny Schwierk (Świerk). Tuż przy głównym wejściu, spoczywa król Cyganów Lolek Kwiek. W centralnej alei są też m.in. groby rektora Theophil’a Bronnego (autora kroniki Świętochłowic) i odnowiony rodziny Mally’ch, pierwszych właścicieli kamienicy z restauracją przy ul. Bytomskiej. Tu leżą też: ceniony lekarz Mikołaj Furtak, właściciel przedwojennej restauracji Stefan Piegza, a także Jerzy Krupa, długoletni grabarz, a jednocześnie gospodarz na tym cmentarzu. Wchodząc w głąb tej nekropolii znajdujemy groby wielu innych zasłużonych świętochłowiczan.

Pomnik ku czci poległych powstańców śląskich – pomnik znajdujący się w Świętochłowicach, na Starym Cmentarzu przy ulicy Cmentarnej w dzielnicy Centrum. Pomnik usytuowany jest w centralnej części cmentarza, przy głównej alei. Pierwszy pomnik został wzniesiony ok. 1924 roku, w formie pionowo ustawionej, kamiennej płyty o lekko ściętym lewym rogu. Pośrodku, poniżej wykutego w kamieniu krzyża, umieszczono tablicę o treści: „Ku czci spoczywających tu 4-ch ofiar Powstania III-go oraz 35 dalszych poległych powstańców z Świętochłowic których szczątki pozostały na polach walk o wolność Śląska. Cześć ich pamięci!”. Na początku września 1939 r. pomnik został zburzony przez hitlerowców. W 1947 r., z inicjatywy Związku Weteranów Powstań Śląskich pomnik odbudowano w niezmienionej formie, jak ten wyburzony. Zmieniła się jedynie treść: na żelaznej tablicy zamocowanej na płycie znajdował się napis: „Tu spoczywają powstańcy śląscy polegli w walce o wyzwolenie naszej ziemi”. Teren przed pomnikiem został ogrodzony metalowymi słupkami, połączonymi żelaznym łańcuchem, a całość została obsadzona niską roślinnością i kwiatami. W 2012 roku, na podstawie porozumienia pomiędzy Wojewodą Śląskim a Prezydentem Miasta Świętochłowice, zlikwidowano dotychczasowy, historyczny pomnik, a na jego miejscu powstał nowy, składający się z trzech płyt nagrobnych wraz z tablicą napisową oraz granitowego krzyża powstańczego. Nad całością góruje pionowo ustawiony krzyż.

Staw Kalina – staw w Świętochłowicach-Zgodzie, największy zbiornik wodny w mieście. Znajduje się on w bezodpływowym obniżeniu. Powierzchnia stawu wynosi około 5,3 ha. Głębokość wody nie przekracza 3,5 m.

Kościół pw. św. Józefa – kościół parafialny znajdujący Świętochłowicach-Zgodzie.

Parafia Świętego Józefa – katolicka parafia w Świętochłowicach, w dzielnicy Zgoda, w dekanacie świętochłowickim, istniejąca od 17 maja 1883 roku. Pierwszą świątynią parafialną był kościół św. Józefa w Czarnym Lesie.

Siedziba zarządu dóbr ziemskich Donnersmarcków – znajduje się w Świętochłowicach przy ulicy Polaka 1. Została zbudowana 1907 roku. W budynku mieści się Muzeum Powstań Śląskich.