Krolloper

Urząd Kanclerza Federalnego (niem. Bundeskanzleramt, w skrócie BKAmt) – urząd kanclerza Niemiec stojącego na czele niemieckiego rządu federalnego (niem. Bundesregierung). Funkcję szefa urzędu kanclerskiego pełni jeden z sekretarzy stanu (Staatssekretär) lub ministrów federalnych (Bundesminister). Pozostaje on do dyspozycji kanclerza i koordynuje prace rządu. Pomimo istotnej roli w niemieckim systemie politycznym, kancelaria wraz ze swym szefem w dużej mierze pozostaje w cieniu, a jej działalność rzadko ma charakter publiczny. Od 2021 r. szefem urzędu kanclerza jest Wolfgang Schmidt.

Große Halle, także Volkshalle, Halle des Volkes, Ruhmeshalle – budynek zaprojektowany przez Alberta Speera na podstawie szkiców Adolfa Hitlera. W jego koncepcji miał być zwieńczeniem monumentalnych planów przebudowy Berlina – Planu Germania.

Pomnik Żołnierzy Radzieckich w Berlinie (niem. Sowjetisches Ehrenmal) – monument zlokalizowany przy ul. 17 czerwca w Parku Großer Tiergarten, ok. 200 m na zachód od Bramy Brandenburskiej, który został odsłonięty 11 listopada 1945 roku.

Bundestag – stacja metra w Berlinie, w dzielnicy Tiergarten, w okręgu administracyjnym Mitte linii U5. Stacja została otwarta 8 sierpnia 2009 r. Znajduje się w Pasie Federalnym bezpośrednio przed budynkiem Paul-Löbe-Haus. Odległość pomiędzy stacjami Bundestag i Brandenburger Tor wynosi ok. 680 m, a pomiędzy stacjami Bundestag i Hauptbahnhof 610 m. Wejścia do stacji znajdują się przy ulicy Otto-von-Bismarck-Allee oraz przy ulicy Paul-Löbe-Allee. Stacja ma powierzchnię 3000 m² i wysokość 8 metrów.

Tiergarten, Berlin-Tiergarten (wym. MAF: [ˈtiːɐ̯ˌɡaʁtn̩], posłuchaj) – dzielnica (Ortsteil) Berlina w okręgu administracyjnym Mitte. Od 1 stycznia 1861 w granicach miasta. Nazwa okręgu pochodzi od zajmującego znaczną jej część parku Großer Tiergarten. W dzielnicy znajduje się ponad 30 ambasad i dwa konsulaty.

Mitte – pierwszy okręg administracyjny (Bezirk) Berlina. Liczy ponad 368 112 mieszkańców. Powstał w 2001 z połączenia dwóch okręgów administracyjnych Berlina Zachodniego: Tiergarten i Wedding oraz jednego okręgu administracyjnego Berlina Wschodniego – Mitte. Siedziba administracji okręgu znajduje się w ratuszu Tiergarten. W okręgu znajdują się: Reichstag, Bundestag, Bundesrat, Alexanderplatz, Berliner Fernsehturm, Brama Brandenburska, Zamek w Berlinie, Plac Poczdamski, Nowa Synagoga, Unter den Linden, Wyspa Muzeów oraz większość ambasad.

Paul-Löbe-Haus – niemiecki budynek rządowy (federalny) zlokalizowany w centrum Berlina, bezpośrednio nad Sprewą, pomiędzy Otto-von-Bismarck-Allee, a Paul-Löbe-Allee. Jego patronem jest urodzony w Legnicy polityk SPD, Paul Löbe (1875-1967), od 1949 honorowy prezydent Bundestagu.

Republika Weimarska (niem. Weimarer Republik), oficjalnie Rzesza Niemiecka (niem. Deutsches Reich), również Republika Niemiecka (niem. Deutsche Republik) – okres w dziejach państwa niemieckiego obejmujący lata 1918–1933. Było to państwo federalne, demokratyczne, z mieszaną prezydencko-parlamentarną formą rządów, ze stolicą w Berlinie. Potoczna i najbardziej rozpowszechniona nazwa w historiografii tego państwa pochodzi od miasta Weimar, w którym obradowało zgromadzenie narodowe, uchwalające konstytucję. Na powstanie republiki bezpośredni wpływ miała klęska Cesarstwa Niemieckiego w I wojnie światowej. Faktycznym końcem republiki był wydany 28 lutego 1933 przez prezydenta Rzeszy Paula von Hindenburga po pożarze Reichstagu dekret „O ochronie narodu i państwa” (niem. Verordnung zum Schutz von Volk und Staat), który na tydzień przed przedterminowymi wyborami do Reichstagu zawieszał „czasowo” podstawowe prawa obywatelskie zawarte w konstytucji weimarskiej. Od publikacji tego dekretu, sukcesywnie przedłużanego w następnych latach aż po rok 1945, Niemcy stały się „państwem stanu wyjątkowego” – III Rzeszą. 23 marca 1933, przy absencji aresztowanych posłów komunistycznych i socjaldemokratycznych, Reichstag przyjął większością konstytucyjną „Ustawę o pełnomocnictwach” (niem. Ermächtigungsgesetz), oznaczającą w praktyce przekazanie pełni władzy Adolfowi Hitlerowi, gdyż ta ustawa konstytucyjna pozwalała rządowi Hitlera na uchwalanie ustaw bez względu na brzmienie Konstytucji i bez konieczności uzyskiwania każdorazowej zgody Reichstagu. Ograniczenia były czysto formalne (zakaz likwidowania instytucji Reichstagu, Rady Rzeszy, rządu i prezydenta) i wkrótce zlekceważone: Radę Rzeszy rozwiązano 14 lutego 1934, wkrótce po ustawie „O przebudowie Rzeszy” (niem. Gesetz über den Neuaufbau des Reichs) z 30 stycznia 1934, która zniosła federacyjny ustrój terytorialny państwa, likwidując odrębność ustrojową krajów związkowych Rzeszy i przekształcając je w zwykłe jednostki administracyjne państwa unitarnego, a po śmierci Hindenburga 2 sierpnia tego roku, na mocy uchwalonej dzień wcześniej ustawy, połączono urzędy prezydenta i kanclerza w specjalnie utworzony dla Hitlera urząd wodza i kanclerza Rzeszy (niem. Der Führer und Reichskanzler). Konstytucja weimarska nie została jednak formalnie uchylona do 1949 r.

Gmach parlamentu Rzeszy w Berlinie (niem. Reichstagsgebäude, potocznie Reichstag) – od 1999 roku siedziba Bundestagu w Berlinie. Od 1994 roku jest miejscem obrad Zgromadzenia Federalnego (niem. Bundesversammlung), które odbywa się co pięć lat w celu wyboru prezydenta Niemiec (niem. Bundespräsident). Gmach znajduje się w dzielnicy Tiergarten. Neorenesansowy budynek został zbudowany w latach 1884–1894 według projektu Paula Wallota. Do 1918 roku obradował w nim parlament II Rzeszy Niemieckiej. W latach 1919–1933 odbywały się tu posiedzenia parlamentu Republiki Weimarskiej. Gmach doznał poważnych uszkodzeń wskutek pożaru w 1933 r. oraz w wyniku działań wojennych. Został odbudowany w zmodernizowanej formie w latach 60. XX wieku przez Paula Baumgartena i przebudowany po zjednoczeniu Niemiec w latach 1991–1999 według projektu Normana Fostera.

Bundestag (pełna nazwa Deutscher Bundestag) – druga obok Bundesratu (Rady Federalnej) izba parlamentu Niemiec. Jest najwyższym organem konstytucyjnym Republiki Federalnej Niemiec i jedynym organem państwowym wybieranym bezpośrednio przez obywateli. Na płaszczyźnie federalnej jedynie on tworzy prawo, które obowiązuje na obszarze całego państwa.

Cesarstwo Niemieckie, Rzesza Niemiecka (niem. Deutsches Kaiserreich, Deutsches Reich) – niemieckie państwo federacyjne powstałe w wyniku zjednoczenia Niemiec dokonanego w latach 1866–1871 przez Prusy pod rządami Ottona von Bismarcka. W historiografii określane także jako Druga Rzesza (Zweites Reich). Na przełomie XIX i XX wieku było jednym z najpotężniejszych państw Europy i świata, posiadało potężną armię i przemysł, który w tym czasie przewyższył brytyjski i ustępował tylko amerykańskiemu. Cesarstwo Niemieckie było formalnie monarchią konstytucyjną i państwem federalnym, złożonym z państw związkowych wchodzących w skład Rzeszy będących monarchiami i wolnymi miastami. Realnie największy wpływ na kierunek polityki zachowywali cesarz, będący jednocześnie królem pruskim, oraz odpowiadający przed cesarzem kanclerz Rzeszy, który często był też premierem Prus. Prusy posiadając olbrzymią przewagę terytorialną, ludnościową i militarną górowały nad innymi państwami niemieckimi i nadawały ton polityce całej Rzeszy.

Operacja berlińska, bitwa o Berlin (w historiografii radzieckiej i rosyjskiej jako Berlińska Strategiczna Operacja Ofensywna) – operacja ofensywna Armii Czerwonej przy wsparciu Ludowego Wojska Polskiego przeprowadzona między 16 kwietnia a 2 maja 1945 roku na froncie wschodnim II wojny światowej siłami 1 i 2 Frontu Białoruskiego oraz 1 Frontu Ukraińskiego. Jej celem było zdobycie stolicy III Rzeszy, Berlina, i zakończenie II wojny światowej w Europie. 12 stycznia 1945 roku Armia Czerwona rozpoczęła operację wiślańsko-odrzańską i nacierała na zachód przez Prusy Wschodnie, Dolny Śląsk, Pomorze i Górny Śląsk, tymczasowo zatrzymując się na linii 60 km na wschód od Berlina wzdłuż Odry. Kiedy ofensywa została wznowiona, 1 Front Białoruski i 1 Front Ukraiński zaatakowały Berlin od stron wschodniej i południowej, podczas gdy 2 Front Białoruski otoczył wojska niemieckie na północ od Berlina. Walki w Berlinie rozpoczęły się 20 kwietnia, a zakończyły się rano 2 maja. Pierwsze przygotowania obronne w okolicach Berlina rozpoczęto 20 marca, kiedy nowo mianowany dowódca Grupy Armii „Wisła” gen. Gotthard Heinrici trafnie przewidział, że główne radzieckie natarcie zostanie wyprowadzone nad rzeką Odrą. Zanim główne walki w Berlinie się rozpoczęły, Armia Czerwona zamierzała okrążyć Berlin w wyniku stoczonych bitew o wzgórza Seelow i pod Halbe. 20 kwietnia 1 Front Białoruski marsz. Gieorgija Żukowa rozpoczął ostrzeliwanie artyleryjskie centrum Berlina, a 1 Front Ukraiński marsz. Iwana Koniewa nacierał na północ przez ostatnie formacje Grupy Armii „Środek”. Niemieckie siły obronne były głównie dowodzone przez Helmutha Weidlinga i składały się z wielu wyczerpanych, źle uzbrojonych i zdezorganizowanych dywizji Wehrmachtu i Waffen-SS, jak i żołnierzy Volkssturmu i Hitlerjugend. Przez następne dni wojska radzieckie szybko nacierały przez miasto, docierając do jego centrum i po zaciętych walkach także do Reichstagu 30 kwietnia. Zanim wojna się skończyła, niemiecki przywódca Adolf Hitler i kilku innych jego współpracowników popełnili samobójstwo. Obrońcy miasta skapitulowali ostatecznie 2 maja. Mimo to walki kontynuowano na północny zachód, zachód i południowy zachód od miasta do kapitulacji III Rzeszy 8 maja (9 maja w Związku Radzieckim), kiedy niemieckie jednostki spróbowały przedrzeć się na zachód i poddać się zachodnim aliantom.