Harbutowice (województwo małopolskie)

Parafia Najświętszego Imienia Maryi w Harbutowicach – parafia rzymskokatolicka należąca do dekanatu Sułkowice. Została erygowana w XIV wieku.

Stacja Narciarska Szklana Góra Ski w Harbutowicach – ośrodek narciarski w Beskidzie Makowskim na północno-zachodnim zboczu Szklanej Góry (576 m n.p.m.) w Paśmie Babicy we wsi Harbutowice w gminie Sułkowice.

Dom Pomocy Społecznej im. Tadeusza Piekarza w Harbutowicach – dom pomocy społecznej dla osób dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie powstały w 1993 r. w Harbutowicach.

Szklana Góra – góra w Paśmie Babicy w Beskidzie Makowskim. Ma trzy niewiele różniące się wysokością wierzchołki, między którymi ciągnie się grzbiet o długości około 620 m, przebiegający z południowego zachodu na północny wschód. Na mapach nazwa Szklana Góra podawana jest dla niższego wierzchołka północnego z krzyżem. Według mapy Geoportalu jego wysokość wynosi 578 m, wierzchołek południowy ma wysokość 591 m. Turystyczna mapa Beskidu Makowskiego podaje wysokość 576 m, tylko dla wierzchołka północnego. Szklana Góra nie znajduje się w głównym grzbiecie Pasma Babicy, lecz w jego bocznym grzbiecie, po północnej stronie. Jej północno-zachodnie stoki opadają do doliny Harbutówki w Harbutowicach, południowo-wschodnie do doliny potoku Gościbia, w południowo-zachodnim kierunku łączy się z grzbietem Kijówki (615 m, na mapie Geoportalu opisanej jako Jaworze). Jest niemal całkowicie zalesiona, bezleśne są tylko podnóża opadające do doliny Harbutówki, od północnej strony, gdzie stoki są łagodniejsze, pola uprawne i zabudowania Sułkowic wysoko na nie wkraczają. Jest projektowany gminny znakowany szlak turystyczny (zielony), który ma prowadzić przez Szklaną Górę. Można przejść grzbietem Szklanej Góry i Kijówki również nieznakowanymi drogami z Sułkowic. Opadający do Sułkowic północno-wschodni grzbiet Szklanej Góry jest dołem bezleśny, górą zalesiony, ale miejscami znajdują się na nim polanki i pola z widokiem na Sułkowice i Pogórze Wielickie. Na szczycie Szklanej Góry znajduje się krzyż. Upamiętnia on pochowanych tutaj dwóch konfederatów barskich, którzy polegli w 1771 r. Na południowych stokach Szklanej Góry i wschodnich stokach Kijówki znajduje się wysoko położone osiedle Jaworze. Rozciąga się z niego widok na Pasmo Babicy i rezerwat przyrody Las Gościbia. Na północno-zachodnim stoku w Harbutowicach znajduje się Stacja Narciarska Szklana Góra Ski w Harbutowicach.

Cisy Raciborskiego – nazwą tą określa się dwa egzemplarze starych cisów, rosnących na północno-zachodnim stoku Pasma Babicy, na terenie wsi Harbutowice. Drzewa są chronione jako pomniki przyrody. Wiek drzew szacuje się na blisko 700 lat. Są to jedne z najstarszych drzew w Polsce, prawnie chronione od 1934 roku, wpisane do Katalogu Zabytków Przyrody, a od 1954 roku – pomniki przyrody na mocy aktu prawnego wydanego przez Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie). Jako jedne z pięciu najstarszych drzew w Polsce rosną na terenie wsi Harbutowice, którą dawniej porastała puszcza. Cisy charakteryzują się twardym, ciężkim drewnem o twardzieli wiśniowobrązowej. Drewno jest wąskosłoiste, odporne na gnicie, dlatego było od dawna cenione i używane do wyrobu łuków, kusz, a także sprzętów domowych i mebli. Wskutek tego znacznie wytępiono cisy. Zostały nazwane na cześć profesora Mariana Raciborskiego (1863-1917), który należał do pionierów ochrony przyrody w Polsce, w roku jego śmierci. Pierwsza naukowa wzmianka na ich temat to informacja 16.06.1914 na posiedzeniu Krakowskiego Oddziału Towarzystwa Kopernika. Powszechnie odkrycie cisów przypisuje się prof. Marianowi Raciborskiemu, jest to jednak twierdzenie błędne. Większy, a zarazem starszy z nich to okaz żeński o obwodzie około 3 m i wysokości 15 m. Jego wiek szacuje się na blisko 700 lat (badanie prof. Cezarego Pacyniaka z 1992 r. – określono wiek przy pomocy świdra Presslera na 667 lat). Drugi, niższy i zarazem młodszy, to okaz męski, którego wiek szacuje się na około 650-1000 lat. Na terenie Harbutowic oprócz Cisów Raciborskiego rosnących w przysiółku Chodników rosną jeszcze mniej okazałe drzewa cisowe. Pięć młodszych drzew rośnie na terenie kilku przysiółków o nazwach: Batorówka, Kozakówka, Szczerbakówka.

Sułkowice – miasto w woj. małopolskim, w powiecie myślenickim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Sułkowice.

Sułkowice – gmina miejsko-wiejska w województwie małopolskim, w powiecie myślenickim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie krakowskim. Siedziba gminy to Sułkowice. Według danych z 30 czerwca 2004 gminę zamieszkiwało 13 640 osób.

Przełęcz Sanguszki (480 m n.p.m.) – przełęcz między szczytami Kopytówki (549 m) od północy oraz Krowiej Góry (617 m) od południa, a także miejscowościami Harbutowice i Palcza. Zgodnie z regionalizacją fizycznogeograficzną Polski według Jerzego Kondrackiego, Kopytówka znajduje się na Wzgórzach Lanckorońskich na Pogórzu Wielickim, a Krowia Góra w Paśmie Babicy zaliczanym do Beskidu Makowskiego, jest to więc przełęcz także między tymi dwoma pasmami i mezoregionami. Przebiega przez nią droga wojewódzka nr 956 Biertowice – Sułkowice – Zembrzyce oraz pieszy szlak turystyczny, wiodący z Lanckorony do Jordanowa. Na przełęczy znajduje się obelisk ku czci Eustachego Sanguszki, inicjatora budowy przebiegającej tędy drogi. Wybudowana została w latach 90. XIX wieku. Posiadała duże znaczenie gospodarcze i militarne. Austriacy w okresie I wojny światowej zaryglowali tę drogę. U podnóży Krowiej Góry do tej pory istnieją pozostałości ich okopów. Na północ, nieco powyżej przełęczy znajduje się duży krzyż upamiętniający bitwę, jaką stoczyli tutaj konfederaci barscy (zwaną bitwą pod Grobami). Obok krzyża umieszczono duże głazy i zamontowano tabliczkę ze słowami Karola Balińskiego (w tekście inskrypcji błędnie przypisanymi Adamowi Mickiewiczowi): Tylko pod krzyżem, tylko pod tym znakiem Polska jest Polską, a Polak Polakiem. Krzyż i tablicę ustawiono w 1999 r. dla uczczenia konfederatów. Ich zbiorowy grób znajduje się na pobliskim wzgórzu, przez miejscową ludność nazywanym Groby.

Rezerwat przyrody Las Gościbia – leśny rezerwat przyrody w województwie małopolskim, w powiecie myślenickim, w gminie Sułkowice. Został utworzony w roku 2001. Rezerwat w całości położony jest w miejscowości Harbutowice, w należącym do Beskidu Makowskiego Paśmie Babicy. Obejmuje wierzchołek oraz południowe i wschodnie stoki szczytu Kamienna (551 m). Zajmuje powierzchnię 281,49 ha (akt powołujący podawał 282,46 ha). Wokół rezerwatu utworzono otulinę o powierzchni 216,40 ha. Przedmiotem ochrony rezerwatu są ekosystemy leśne w obszarze źródliskowym potoku Gościbia. Rezerwat leży na gruntach w zarządzie Nadleśnictwa Myślenice. Nie posiada obowiązującego planu ochrony. Nadzór sprawuje Regionalny Konserwator Przyrody w Krakowie. W czasie II wojny światowej miejsce oporu AK.

Kościół świętej Zofii – rzymskokatolicki kościół filialny należący do parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa w Sułkowicach. Jest jedynym rejestrowanym zabytkiem miasta. Jest to niewielka świątynia wzniesiona w 1627 roku dzięki fundacji starosty lanckorońskiego Jana Zebrzydowskiego. Została odbudowana praktycznie od podstaw w 1825 roku i wyremontowana została w 1968 roku. We wnętrzu znajduje się ołtarz św. Zofii w stylu późnobarokowym, a także drewniane drzwi z końca XVII wieku, które zostały przeniesione ze starej świątyni parafialnej. Na drzwiach znajduje się specjalnie wyrzeźbione wgłębienie, nazywane „stopką Matki Boskiej”. Ławki w świątyni podarowane zostały w 1978 roku przez bazylikę Ofiarowania Najświętszej Maryi Panny w Wadowicach.

Groby (540 m) – wzgórze na północ od wsi Palcza oraz na zachód od wsi Harbutowice. Znajduje się w grupie tzw. Wzgórz Lanckorońskich, które według regionalizacji fizycznogeograficznej Polski Jerzego Kondrackiego zaliczane są do Pogórza Wielickiego. Groby znajdują się po północnej stronie Przełęczy Sanguszki. W 1771 r. na wzgórzu tym miała miejsce bitwa pod Grobami, w czasie której 1200 konfederatów zostało pokonanych przez około 4000 żołnierzy rosyjskich. Zginęło około 300 konfederatów. Pochowani zostali na wzgórzu, które później okoliczna ludność nazwała Grobami. Obecnie jest tutaj kaplica pw. św. Michała. W 1991 r. konfederatów barskich upamiętniono wykonując po północnej stronie Przełęczy Sanguszki miejsce pamięci. Jest na nim duży żelazny krzyż i pamiątkowe głazy. Na jednym z nich zamontowano tablicę ku czci konfederatów.

Bitwa w lesie Groby – bitwa stoczona 23 maja 1771 roku pod Grobami, w czasie konfederacji barskiej. 1200 konfederatów zostało pokonanych przez 4500 żołnierzy rosyjskich. Bitwa ta (a właściwie potyczka) była częścią batalii stoczonej pod Lanckoroną (bitwa pod Lanckoroną).