Wielki smog londyński

Blitz (z niem. „błyskawica”) – seria nalotów niemieckich na Wielką Brytanię podczas II wojny światowej, w okresie od 7 września 1940 do 10 maja 1941.

Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii (ang. United Kingdom of Great Britain and Ireland) – historyczne państwo, utworzone 1 stycznia 1801 roku poprzez połączenie Królestwa Wielkiej Brytanii (które samo powstało z połączenia Królestwa Szkocji i Królestwa Anglii w 1707 roku) oraz Królestwa Irlandii aktem unii z 1800 roku. Centralna część imperium brytyjskiego. Większość czasu istnienia Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej przypada na okres tzw. stulecia Wielkiej Brytanii. Za czasów istnienia tego państwa, w XIX wieku, kulminację miała trwająca nieprzerwanie od końca XVI wieku angielsko-brytyjska ekspansja kolonialna – skupione wokół Zjednoczonego Królestwa imperium kolonialne objęło jedną czwartą zamieszkałych lądów na świecie (m.in. Indie, Kanadę, Australię oraz Wschodnią i Południową Afrykę), osiągając tym samym największe rozmiary w swych dziejach. Symbolem tej epoki stała się panująca w latach 1837–1901 królowa Wiktoria.

Imperium brytyjskie – imperium kolonialne obejmujące dominia, kolonie, protektoraty, terytoria mandatowe i inne terytoria zależne należące do Wielkiej Brytanii lub przez nią zarządzane. Rozwinęło się z kolonii i placówek handlowych zakładanych przez Anglię pomiędzy końcem XVI a początkiem XVIII wieku. U szczytu swojej potęgi było największym imperium w historii świata i przez ponad stulecie było jedynym supermocarstwem. Największą powierzchnię osiągnęło po I wojnie światowej, ale wtedy największe składowe imperium, Kanada i Australia oraz kilka mniejszych, były już dominiami, czyli prawie niezależnymi państwami, jedynie uznającymi zwierzchność korony brytyjskiej. W 1925 roku imperium brytyjskie zamieszkiwało około 478 milionów ludzi, co stanowiło jedną czwartą ówczesnej ludności świata. Liczyło około 35,8 mln km² powierzchni, tj. prawie jedną czwartą powierzchni lądowej Ziemi. W rezultacie jego dziedzictwo polityczne, prawne i kulturowe, podobnie jak język angielski, rozprzestrzeniło się w wielu częściach świata. U szczytu swojej potęgi było często określane jako „imperium, nad którym nigdy nie zachodzi słońce”, gdyż dzięki jego rozległości zawsze istniało takie terytorium do niego należące, gdzie trwał dzień. W XV i XVI wieku, epoce wielkich odkryć geograficznych, Portugalia i Hiszpania przodowały w odkrywaniu nowych ziem i w rezultacie utworzyły ogromne imperia kolonialne. O ile do pierwszej połowy XVII wieku głównym przeciwnikiem Anglii na morzach i oceanach była Hiszpania, to po upadku hiszpańskiej dominacji w połowie XVII wieku, na czoło wysunęły się Holandia – największa potęga morska, która zaczęła zakładać własne kolonie i sieci handlowe w Ameryce i Azji – oraz Francja – największa potęga europejska, również rozwijająca stopniowo ekspansję kolonialną. W wyniku kolejnych wojen prowadzonych tym razem z tymi potęgami w XVII i XVIII wieku, Anglia (a następnie Wielka Brytania zawiązana w 1707 roku w wyniku unii między Anglią i Szkocją) stała się dominującą potęgą kolonialną w Ameryce Północnej i Indiach. Uzyskanie niepodległości przez trzynaście kolonii w Ameryce Północnej w 1783 roku, w wyniku rewolucji amerykańskiej, spowodowało, że Wielka Brytania utraciła jedne ze swoich najstarszych i najludniejszych kolonii. Uwaga Brytyjczyków zwróciła się wówczas w kierunku Azji, Afryki i Pacyfiku. Po pokonaniu Francji w wojnach napoleońskich zakończonych w 1815 roku, Wielka Brytania na niemal stulecie stała się supermocarstwem i zdobywała nowe posiadłości na całym świecie. Jedyny rywal Wielkiej Brytanii – Rosja – został pokonany w wojnie krymskiej z lat 1853–1856 i rozpoczął się szczytowy okres potęgi brytyjskiej. Jednocześnie kolonie zamieszkane w większości przez białych mieszkańców uzyskały znaczny zakres autonomii, a niektóre z nich uzyskały status dominium. Pod koniec XIX wieku Niemcy i Stany Zjednoczone zaczęły zagrażać dominacji gospodarczej Wielkiej Brytanii. Narastające współzawodnictwo polityczne i gospodarcze między Wielką Brytanią a Niemcami było jedną z głównych przyczyn wybuchu I wojny światowej, w czasie której Wielka Brytania w znacznym stopniu opierała się na zasobach swojego imperium. Wojna spowodowała ogromne straty ludnościowe oraz finansowe i chociaż wkrótce po jej zakończeniu imperium osiągnęło swój największy zasięg terytorialny, straciło pozycję dominującej potęgi gospodarczej i militarnej. Podczas II wojny światowej Japonia okupowała brytyjskie kolonie w Azji Południowo-Wschodniej. Pomimo ostatecznego zwycięstwa Wielkiej Brytanii i jej sojuszników, nadszarpnęło to jej prestiż i przyspieszyło upadek imperium. Indie Brytyjskie, najcenniejsza i najludniejsza posiadłość brytyjska, uzyskały niepodległość dwa lata po zakończeniu wojny. Po zakończeniu II wojny światowej, w ramach procesu dekolonizacji, Wielka Brytania przyznała niepodległość większości terytoriów wchodzącym w skład imperium brytyjskiego. Proces zakończył się wraz z przekazaniem Hongkongu Chinom w 1997 roku. Pozostałością po dawnym imperium są znajdujące się pod zwierzchnictwem Wielkiej Brytanii brytyjskie terytoria zamorskie. Po uzyskaniu niepodległości wiele byłych kolonii brytyjskich stało się państwami-członkami Wspólnoty Narodów. Głową państwa w 15 z nich (w tym w Wielkiej Brytanii) jest monarcha brytyjski. Państwa te określane są mianem commonwealth realms.

Charing Cross – nazwa skrzyżowania oraz otaczającego je obszaru w centralnym Londynie, na terenie City of Westminster. W pobliżu znajduje się dworzec kolejowy Charing Cross. Nazwa Charing pochodzi od staroangielskiego słowa „zgięty” (rzeka Tamiza w tym miejscu zatacza łuk). Pierwotnie znajdowała się tu wioska pod tą nazwą. Od końca XIII w. do połowy XVII w. w Charing znajdował się jeden z dwunastu krzyży Eleonory, upamiętniających miejsca postoju orszaku z ciałem królowej Anglii Eleonory kastylijskiej. Współcześnie w jego miejscu znajduje się pomnik konny króla Karola I. Nieopodal, przy wejściu do dworca Charing Cross znajduje się replika krzyża wzniesiona w 1863 roku. Charing Cross zwyczajowo uznawane jest za geograficzny środek Londynu. Stąd tradycyjnie mierzone są odległości między Londynem a innymi miejscami w kraju. Dokładny punkt pomiaru wyznacza tablica wmurowana tuż za pomnikiem Karola I, na środku skrzyżowania Charing Cross.

Kolumna Nelsona (ang. Nelson’s Column) – pomnik znajdujący się w Londynie na placu Trafalgarskim, upamiętniający adm. Horatio Nelsona, który poległ w morskiej bitwie pod Trafalgarem (1805). Pomnik został wybudowany w latach 1840−1843 według projektu Williama Railtona, a jego koszt wynosił 47 000 funtów (obecnie byłoby to około 4 milionów funtów). Granitowa kolumna została zaprojektowana w porządku korynckim. Statuę Nelsona opracował Edward Hodges Baily, a cztery lwy przy podstawie dodano w 1867 roku, według projektu Edwina Landseera. Piedestał pomnika udekorowany jest czterema płaskorzeźbami, wykonanymi z brązu, o powierzchni około 1,67 m² (18 sq ft) każda. Zostały odlane z przetopionych armat zdobytych na Francuzach. Przedstawiają one bitwę koło Przylądka św. Wincentego (1797), bitwę morską pod Abukirem (1798), bitwę pod Kopenhagą (1801) i bitwę pod Trafalgarem (1805), w której Nelson poniósł śmierć. W 2006 roku pomnik został odnowiony, a wartość przedsięwzięcia wynosiła 420 000 funtów. Wysokość kolumny od podstawy piedestału do czubka kapelusza Nelsona wynosi 51,59 m.

Trafalgar Square (pol. plac Trafalgarski) – plac w Londynie, w City of Westminster, wytyczony w 1826 według projektu Johna Nasha w miejscu dawnych stajni królewskich; nazwa placu upamiętnia zwycięstwo Royal Navy w morskiej bitwie pod Trafalgarem (1805).

Admiralty Arch – duży biurowiec w Londynie, będący jednocześnie bramą zapewniającą dostęp drogowy i pieszy pomiędzy The Mall a Trafalgar Square. Został zaprojektowany przez Astona Webba w 1910 roku, a budowa została ukończona w 1912 roku. Nazwa pochodzi od znajdującego się w pobliżu Old Admiralty Building. Budynek powstał na polecenie króla Edwarda VII, dla uczczenia pamięci jego matki, królowej Wiktorii Hanowerskiej. Edward VII zmarł dwa lata przed ukończeniem budynku. Admiralty Arch jest budynkiem zabytkowym pierwszego stopnia. W 2011 roku w ramach programu oszczędnościowego brytyjskiego rządu, został wystawiony na sprzedaż. Pierwotna cena wynosiła 75 milionów funtów. Na górze znajdują się słowa po łacinie: „ANNO : DECIMO : EDWARDI : SEPTIMI : REGIS : VICTORIÆ : REGINÆ : CIVES : GRATISSIMI : MDCCCCX”, co znaczy: „W dziesiątym roku panowania króla Edwarda VII, królowej Wiktorii, od najwdzięczniejszych mieszkańców, 1910”

Northumberland Avenue – ulica w centralnym Londynie, na terenie gminy City of Westminster, łącząca skrzyżowanie Charing Cross z biegnącym wzdłuż Tamizy bulwarem Victoria Embankment. Ulica ma długość około 350 m. Zabudowa zdominowana jest przez gmachy hotelowe z XIX wieku, obecnie o mieszanej funkcji. Przy ulicy mieści się ambasada Nigerii oraz teatr Playhouse Theatre.

Kościół St Martin-in-the-Fields – anglikańska świątynia parafialna znajdująca się w Londynie, na północno-wschodnim narożniku Trafalgar Square.

National Gallery – galeria sztuki w Londynie, w północnej części Trafalgar Square. Jest to galeria państwowa, prezentująca kolekcję 2300 dzieł malarstwa, głównie zachodnioeuropejskiego, z lat 1250–1900, w tym zbiór obrazów sławnych francuskich impresjonistów i Vincenta van Gogha. Z zasady udostępniona jest bezpłatnie, w przypadku okazjonalnych wystaw pobiera się opłatę za wstęp.

Royal Tank Regiment Memorial – pomnik znajdujący się w Londynie (Anglia), na połączeniu ulic Whitehall Place i Whitehall Court, w City of Westminster. Powstał celem upamiętnienia załóg służących w pułku Royal Tank Regiment, w czasie II wojny światowej. Wykonany został przez angielską rzeźbiarkę Vivien Mallock, na podstawie miniaturowej makiety autorstwa szkockiego artysty George'a Henry'ego Paulina. Pomnik odlany z brązu przedstawia pięcioosobową załogę brytyjskiego czołgu pościgowego Comet. Grupę tę stanowią: komandor (commander), strzelec (gunner), działonowy (hull machine gunner), ładowniczy (loader), oraz kierowca. Rzeźba przedstawia unikalne braterstwo, jakie istniało pomiędzy żołnierzami walczącymi w czołgach. Pomnik został odsłonięty 13 czerwca 2000 roku, przez królową Elżbietę II.

Horse Guards Parade – największy plac defilad w centralnym Londynie, znajdujący się między Whitehall a St. James’s Park w City of Westminster. Corocznie odbywa się na nim ceremonia Trooping the Colour powszechnie zwana „Paradą na cześć urodzin Króla”, podczas której monarcha dokonuje przeglądu wojsk a później następuje przemarsz oddziałów pieszych i konnych oraz orkiestr wojskowych, a także parada ze sztandarami.