Budynek szpitalny na Wawelu

Kościół przy Baszcie Sandomierskiej – średniowieczny kościół, którego relikty odnaleziono na Wawelu w Krakowie. Na początku lat 70. XX w. w południowej części wzgórza wawelskiego, u stóp Baszty Sandomierskiej odkryto resztki fundamentów świątyni nieznanego wezwania, którą określa się jako "kościół przy Baszcie Sandomierskiej". Była to budowla na planie koła z apsydą od strony wschodniej oraz – prawdopodobnie – emporą wewnątrz, od strony zachodniej. Nie jest znana daty jej powstania, być może miało to miejsce w drugiej połowie XI w. Kościół zburzony został około połowy XIII w., podczas sypania nowych wałów obronnych.

Kościół św. Jerzego – gotycki kościół wznoszący się od średniowiecza na wzgórzu wawelskim w Krakowie, zburzony w latach 1803–1804.

Wawel – wzgórze na Pomoście Krakowskim, w Krakowie w dzielnicy I Stare Miasto, na lewym brzegu Wisły. Do roku 1954 Wzgórze stanowiło odrębną dzielnicę miasta, była to dzielnica II Zamek. Wawel ma charakter zrębu tektonicznego, który powstał w miocenie i zbudowany jest z liczących 161–155 mln lat górnojurajskich wapieni wieku oksfordzkiego. Wzgórze wznosi się na wysokość ok. 228 m n.p.m. Na wzgórzu znajdują się dwa zabytkowe zespoły budowlane: Zamek Królewski na Wawelu bazylika archikatedralna św. Stanisława i św. Wacława W 1978 Wawel wraz ze Starym Miastem, Kazimierzem i Stradomiem został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO, w 1994 razem ze Starym Miastem, Stradomiem, Kazimierzem, Podgórzem, Nowym Światem i Piaskiem został uznany za pomnik historii. Częścią tego kompleksu są także fortyfikacje Wawelu. Odnalezione zostały relikty innych budowli, pochodzących z różnych epok.

Dom Stanisława Borka – budynek Wzgórza Wawelskiego zbudowany po 1551 r. dla (jak sugeruje nazwa) kanonika Stanisława Borka – dyplomaty, sekretarza Zygmunta I Starego. Później budynek przekazano wikariuszom katedralnym. Z widoku autorstwa Jana Nepomucena Głowackiego wynika, że budynek posiadał trzy nadziemne kondygnacje i renesansową attykę. Dość zrujnowany, został zburzony około 1848 roku w celu stworzenia m.in. placu dla ćwiczeń wojsk austriackich. Po budynku pozostało przyziemie, wchodzące w skład rezerwatu archeologicznego Wawel Zaginiony.

Wikarówka, zwana również Domem kapitulnym po Koniecpolskim lub Domem wikariuszy zamkowych – budynek nr 3 na wzgórzu wawelskim w Krakowie. Mieści się na zachód od katedry wawelskiej.

Baszta Kobieca, zw. także Panieńską – baszta wzgórza wawelskiego, z XIV w. Została zburzona przez Austriaków w 1851 w związku z budową murów obronnych wokół wawelskiego wzgórza. Wzgórze zostało jednym z elementów Twierdzy Kraków. Część górną zrekonstruowano w 1958 r. Obok niej znajduje się baszta Szlachecka. Przyległa brama utworzona została w XVIII w. dla karet.

Baszta Złodziejska – jedna z trzech w pełni zachowanych baszt na Wawelu, położona w zachodniej części wzgórza. Wzniesiona została w XIV wieku w linii gotyckiego muru obronnego. W XVI wieku wieża „kędy złocznyńcę sadzają” była niszczona przez pożary i kilkakrotnie odnawiana. W 1853 roku została przebudowana przez Austriaków, którzy dobudowali na szczycie ceglany krenelaż. W 1854 roku dobudowano do niej klatkę schodową, którą rozebrano w 1946 roku. W latach 1950–1951 przywrócono stan z XVIII wieku, zgodnie z projektem opracowanym pod kierunkiem Witolda Minkiewicza. W latach 2014–2015 przeprowadzono restaurację baszty, m.in. zrekonstruowano dach czterospadowy, jakim pierwotnie była nakryta. W podziemnej części baszty zachował się loch więzienny. W baszcie znajduje się magazyn zabytków archeologicznych odnalezionych podczas prac wykopaliskowych na Wawelu.

Baszta Sandomierska – jedna z trzech istniejących baszt na wzgórzu wawelskim, położona na jego południowo-zachodnim skraju. Wraz z Basztą Lubranką (Senatorską) tworzy unikatowy zespół tzw. baszt ogniowych z połowy XV wieku.

Brama Bernardyńska – jedna z bram wjazdowych na wzgórzu wawelskim, położona w południowej części wzgórza, w pobliżu baszty Sandomierskiej. Zbudowana wg projektu architekta Adolfa Szyszko-Bohusza w okresie okupacji hitlerowskiej na miejscu bramy z mostem zwodzonym – jednej z 4 bram fortecznych wzniesionych w latach 1849–1854 przez Austriaków w trakcie przekształcania Wawelu w cytadelę twierdzy Kraków. Projektowanie bramy rozpoczął Adolf Szyszko-Bohusz w kwietniu 1941 roku, jednak po odrzuceniu pierwszego projektu, powstał w okresie od sierpnia do września 1942 drugi projekt. W czerwcu 1941 roku odbył się przetarg, który wygrała firma Hochtief. Firma ta po wyburzeniu bramy austriackiej zrealizowała prace budowlane do 13 marca 1943 roku. Prace kamieniarskie takie jak detale z ciosów wapiennych wykonała krakowska firma H. Gryzmołowicza. Na bramie miał być zamontowany orzeł, ale zamiaru tego nie zrealizowano. Korpus bramy był gotowy z końcem grudnia 1942, a następnie otwór przejazdu zamknięto broną przesuwaną przy pomocy mechanizmu sporządzonego wg projektu fabryki Zieleniewskich w Krakowie.

Kościół św. Michała – gotycki kościół, wznoszący się od średniowiecza na wzgórzu wawelskim w Krakowie, zburzony w latach 1803–1804.

Baszta Szlachecka – baszta na Wawelu, z XIV w. Część górną zrekonstruowano w 1958 roku. Nazwa pochodzi od dawnej funkcji budowli-więzienia dla szlachty. Obok niej znajduje się baszta Tęczyńska (od wschodu) i baszta Kobieca (od zachodu).

Smok Wawelski – rzeźba plenerowa z brązu autorstwa Bronisława Chromego z 1972 roku, przedstawiająca legendarnego smoka wawelskiego. Według pierwotnej koncepcji smok miał być częściowo zanurzony w wodach Wisły. Stwierdzono jednak, że śmieci niesione przez nurt rzeki będą osadzać się na rzeźbie. Dlatego w 1972 r. została ona osadzona na bloku nad Wisłą przy wzgórzu wawelskim, obok obecnego wyjścia ze Smoczej Jamy. Wiosną 1973 r., wewnątrz rzeźby zamontowana została instalacja gazowa ziejąca ogniem; autorem i wykonawcą systemu gazowo-elektrycznego był Feliks Prochownik. Smok zieje ogniem co trzy minuty. Rzeźba jest jedną z najsłynniejszych atrakcji turystycznych Krakowa.