Ulica Skwierzyńska we Wrocławiu

Skwer Ptasi Zagajnik (niem. Hohenzollernplatz), od 1948 do 2014 plac Jakuba Szeli – skwer na osiedlu Powstańców Śląskich we Wrocławiu ograniczony ulicami Zaporoską, Lubuską i Skwierzyńską.

Ulica Lubuska, do 1945 r. Brandenburgerstraße – ulica we Wrocławiu, ciągnąca się niegdyś od Gräbschener Straße (ul. Grabiszyńskiej) na południowy wschód do Gabitz Straße (ul. Gajowickiej), a później dalej, aż do Kaiser Wilhelm Straße (ul. Powstańców Śląskich). Jej budowę podjęto, wobec potrzeby skomunikowania Grabiszyna z Gajowicami, w roku 1873 (jeszcze w czasie, kiedy po jej obu stronach znajdowały się pola uprawne). Dwa lata później pierwszy odcinek od Grabiszyńskiej w kierunku południowo-wschodnim uzyskał nazwę Brandenburgerstraße („ulicy Brandenburskiej”). Później jednak roboty zostały wstrzymane, wobec czego dopiero w 1894 udało się ostatecznie zrealizować zamierzone połączenie. Aż do lat 30. XX wieku Brandenburgerstraße kończyła się przy trójkątnym Hohenzollern Platz (później nazwanym Placem Jakuba Szeli, a od 2015 Skwerem Ptasi Zagajnik); w roku 1939 leżącą na przedłużeniu Brandenburgerstraße ulicę, Moritzstraße, przyłączono do tej pierwszej, przez co cały ciąg od Kaiser Wilhelm Straße do Gräbschener Straße uzyskał wspólną nazwę. Nowa Brandenburgerstraße liczyła wówczas ok. 1,25 km długości. Po I wojnie światowej przy ulicy tej mieścił się konsulat Francji, który został zdemolowany 26 sierpnia 1920 przez niemieckie bojówki (tak samo jak znajdujący się w innej części miasta konsulat Polski). Było to w okresie zaostrzenia się (w Polsce i w Niemczech) kampanii przed planowanym na rok następny plebiscytem na Górnym Śląsku; kampanię tę nadzorowała Międzysojusznicza Komisja, na czele które stał Francuz, generał Henri Le Rond. Podczas II wojny światowej przy znajdował się przy tej ulicy obóz przymusowych robotników-obcokrajowców. Sześciuset ludzi (w tym ok. stu Polaków) zostało umieszczonych w pięciu barakach. Podczas oblężenia Festung Breslau w 1945 ulica została niemal doszczętnie zniszczona. Do odbudowy nadawały się jedynie trzy skrajne kamienice przy samej Grabiszyńskiej, i po ich odbudowie (i odgruzowaniu pozostałych, zniszczonych obiektów) przez dwadzieścia lat pozostały odcinek ulicy pozostawał zupełnie bez żadnej zabudowy. Cały czas figurowała ona pod polską nazwą ulicy Lubuskiej. Dopiero w latach 60. XX w. zaczęły przy końcowym odcinku ulicy (w sąsiedztwie jedynych zachowanych kamienic przedwojennych) powstawać, po stronie parzystej (południowej) bloki z wielkiej płyty, tzw. „żyletkowce” w ramach Osiedla Gajowice. Pozostały odcinek ulicy, aż do Powstańców Śląskich, nadal pozostawał pusty, podobnie jak ponadstuhektarowy obszar dzielnicy Południe. 26 kwietnia 1968 i 15 stycznia 1969 dokonano administracyjnych korekt, polegających na wyłączeniu dwóch środkowych odcinków ulicy, w sąsiedztwie jej skrzyżowań z ulicą Gajowicką i z ulicami Zielińskiego i Gwiaździstą. Na tych wyłączonych odcinkach powstały potem, na przełomie lat 60. i 70., nowe bloki mieszkalne. Jednym z nich jest przecinający w poprzek zarówno ulicę Lubuską, jak Gajowicką czteropiętrowy budynek długości 300 metrów, zaprojektowany przez arch. Leszka Tumanowicza, a drugim (Zielińskiego 40-54) jeden z trzech jedenastopiętrowych bloków przy tej ulicy. W ten sposób ulica Lubuska została rozerwana na dwa rozłączne odcinki: ten przy ul. Powstańców Śląskich pozostawał jeszcze pusty aż do początku XXI wieku, kiedy zaczęto zabudowywać Nowe Centrum Południowe pomiędzy ul. Gwiaździstą a Powstańców Śląskich, i kiedy ostateczne znikły pod tą zabudową resztki dawnej Moritzstraße. Krótki odcinek Lubuskiej od skrzyżowania ze Skwierzyńską do nowo powstałego bloku wg proj. Tumanowicza zamienił się wskutek tych przekształceń w sięgacz (ślepą ulicę). Pod koniec lat 70. rozpoczęto budowę jeszcze dwóch 10-piętrowych bloków na odcinku pomiędzy ulicami Skwierzyńską i Zaporoską. Budynkom tym nadano numery 1-3 i 5-7; oddano je do eksploatacji wiosną roku 1980. Północna pierzeja ulicy Lubuskiej, pomiędzy Zaporoską a trzema przedwojennymi kamienicami, pozostaje wciąż pozbawiona miejskiej zabudowy, zlokalizowano tam jedynie kilka szeregów garaży. W obowiązującym od 2016 roku podziale Wrocławia na osiedla, południowy odcinek ulicy zaliczany jest do osiedla Gajowice, a północny (numery posesji od 1 do 7) – do osiedla Powstańców Śląskich.

Ulica Szczęśliwa we Wrocławiu ciągnie się od ulicy Pereca do ul. Powstańców Śląskich. Powstała w czasie budowy Przedmieścia Południowego w połowie XIX w., i była jedną z dłuższych ulic Wrocławia, ponieważ ciągnęła się aż do dzisiejszej ul. Glinianej (ulicy Gajowej) na Hubach (miała 2,5 km długości). Dziś Szczęśliwa nie jest tak wielką ulicą i jej znaczenie spadło. Teraz na dawnym odcinku Szczęśliwej są ulice: Radosna, Pabianicka, Marka Petrusewicza oraz Wesoła. Przy ulicy znajduje się wieżowiec Sky Tower wraz z galerią handlową, szkoła podstawowa nr 68 im. II Tysiąclecia Wrocławia (ul. Szczęśliwa 28) oraz Przedszkole nr 88 (ul. Szczęśliwa 9/11). Ulica ma dobre połączenie komunikacyjne z resztą miasta. Z pobliskiego przystanku tramwajowego na Powstańców Śląskich jeżdżą tramwaje m.in. 2, 14, 11, 10 (gdyż zjeżdżają tu do zajezdni), autobusy 144, 127, 247, 257 oraz tramwaje z przystanku Pereca 4, 11, 24, 14, 5.

Kościół Chrystusa – ewangelicki kościół, który znajdował się we Wrocławiu przy ulicy Zaporoskiej niedaleko skrzyżowania z Gajowicką. Rozebrany w następstwie zniszczeń wojennych z 1945 roku. Dziś na jego miejscu znajduje się blok z wielkiej płyty oraz przedszkole.

Ulica Żytnia – ulica położona we Wrocławiu na osiedlu Przedmieście Świdnickie, w dawnej dzielnicy Stare Miasto, łącząca ulicę Grabiszyńską z ulicą Pszenną. Ulica ma 248 m długości.

Ulica Owsiana – ulica położona we Wrocławiu, łącząca ulicę Swobodną z ulicą Zaporoską, na osiedlu Powstańców Śląskich w dawnej dzielnicy Krzyki. Ulica ma 520 m długości. Charakterystyczną cechą tej ulicy jest jej przebieg wzdłuż nasypu kolejowego, po jego południowej stronie.

Ulica Zaporoska – dwujezdniowa aleja z pasem zieleni pośrodku w południowym dawnym przedmieściu Wrocławia (Krzyki), łącząca ul. Grabiszyńską z placem Powstańców Śląskich, gdzie łączy się z ulicami Sudecką i Powstańców Śląskich. Aleja wytyczona została pod koniec XIX w. podczas budowy założeń urbanistycznych nowej dzielnicy cesarza Wilhelma I Hohenzollerna (Kaiser-Wilhelm-Viertel). Nosiła wówczas nazwę Hohenzollernstraße i ciągnęła się także poza plac Powstańców Śląskich. Podczas oblężenia Festung Breslau w gruzach legła niemal cała zabudowa dzisiejszej Zaporoskiej; do odbudowy nadawało się tylko parę kamienic po zachodniej stronie ulicy (na rogu z pl. Powstańców Śląskich, na rogu z ul. Energetyczną oraz budynek przy Szczęśliwej/Skwierzyńskiej), wszystkie inne zostały zniszczone w stopniu nie nadającym się do uratowania. Po wojnie cała Hohenzollernstraße nazwana została ulicą Sudecką. W roku 1969, kiedy władze miasta Zaporoże w Ukraińskiej SRR nazwały jedną ze swoich ulic „Wrocławską”, komunistyczne władze Wrocławia uznały, że powinny uhonorować ukraińskie miasto w podobny sposób i fragment ulicy Sudeckiej – od Grabiszyńskiej do placu Powstańców Śląskich – przemianowały na ulicę Zaporoską. Liczy ona około 1,3 kilometra długości; jej przedłużeniem na południe, poza Pl. Powstańców jest ul. Sudecka, a na północ, poza Grabiszyńską – ul. Szpitalna. Przy Zaporoskiej znajdują się trzy place: najdalej na północ trójkątny plac, dziś zupełnie nieczytelny z uwagi na punktową zabudowę w okolicy i na samym placu – obecnie nosi nazwę Skwer Ptasi Zagajnik (dawniej niem. Hohenzollernplatz, potem Plac Jakuba Szeli), drugi na skrzyżowaniu z Gajowicką (niem. Gabitzstraße) okrągły, z klombem kwiatów pośrodku i rondem dookoła – 3 października 2012 roku go nazwano Rondem Żołnierzy Wyklętych, trzeci prostokątny, na skrzyżowaniu z ul. Zielińskiego (Höfchenstraße) – plac Ludwika Hirszfelda (dawniej Höfchenplatz, tuż przed wojną przemianowany na Franz-Seldte-Platz, po wojnie do 1954 r. plac Prostokątny). W latach 70. prostokątny plac Hirszfelda zabudowany został kompleksem mieszkaniowo-handlowo-usługowym wedle projektu architekta Leszka Tumanowicza. Ulica Zaporoska wykorzystywana bywa niekiedy jako trasa kolarskich kryteriów ulicznych, zwykle wykorzystywane są obie ok. 800-metrowe jezdnie od Grabiszyńskiej do placu Hirszfelda, jedna w kierunku północ-południe, a druga w kierunku powrotnym.

Plac Ludwika Hirszfelda (Höfchenplatz , Franz-Seldte-Platz, plac Prostokątny) – plac położony na osiedlu Południe w obrębie dzielnicy Krzyki we Wrocławiu. Przy placu znajduje się między innymi Dolnośląskie Centrum Onkologii, w tym częściowo w ocalałych od zniszczeń wojennych budynkach dawnego Szpitala Krajowego Zakładu Ubezpieczeń. Funkcjonuje tu także charakterystyczny budynek handlowo-usługowy, którego część do roku 2006 położona była nad przecinającą plac ulicą Zaporoską ; obecnie ta część budynku została rozebrana  .

Muzeum Żydowskie we Wrocławiu (niem. Jüdisches Museum) – muzeum założone we Wrocławiu przez wrocławską gminę żydowską celem gromadzenia i prezentowania obiektów związanych z historią, kulturą i sztuką żydowskiej społeczności Śląska. Muzeum działało od 1928 do 1938 r. Celem gromadzenia i prezentacji śląskich judaików wrocławska gmina żydowska doprowadziła do powstania w 1928 r. Verein Jüdisches Museum, które miało niewielką siedzibę przy ul. Strzegomskiej 3. Towarzystwem tym kierował Max Silberberg. Z powodów lokalowych początkowo organizowało ono tylko wystawy czasowe w pomieszczeniach innych instytucji. W 1929 r. urządziło wystawę „Żydzi w dziejach Śląska 1050–1850” we wrocławskim Śląskim Muzeum Rzemiosła Artystycznego i Starożytności. Na przełomie 1933/1934 placówkę przeniesiono do budynku Sierocińca Żydowskiego, przy ulicy Grabiszyńskiej 61–65, gdzie zajmowała ona część pomieszczeń, tworząc w nich m.in. stałą wystawę oraz posiadając sale wystaw czasowych. W okresie nazistowskim urządziło wystawę prezentującą dorobek żydowskich artystów, których prace zostały usunięte przez hitlerowców z innych muzeów Niemiec. Muzeum zamknęły władze III Rzeszy w listopadzie 1938 r., a jego zbiory zostały skonfiskowane przez Gestapo w następnym roku i w olbrzymiej większości zaginęły. Nieliczne eksponaty z tej kolekcji znajdują się w zbiorach Żydowskiego Instytutu Historycznego.

Dolnośląskie Centrum Onkologii, Pulmonologii i Hematologii we Wrocławiu (DCOPiH) – szpital onkologiczny mieszczący się przy placu Ludwika Hirszfelda we Wrocławiu.

Ulica Pszenna – ulica położona we Wrocławiu, łącząca ulicę Żytnią z placem Rozjezdnym i ulicą Jęczmienną, na osiedlu Przedmieście Świdnickie w dawnej dzielnicy Stare Miasto. Ulica ma 164 m długości. Współcześnie charakterystyczną cechą tej ulicy jest jej przebieg wzdłuż nasypu kolejowego, na którym przebiegają linie kolejowe: linia kolejowa nr 271 i linia kolejowa nr 273 , a cała zabudowa znajduje się po jej północnej stronie i obejmuje kamienice ujęte w gminnej ewidencji zabytków.

Ulica Jęczmienna – ulica w rejonie wrocławskiego osiedla Przedmieście Świdnickie, długości ok. 330 m, łącząca ul. Grabiszyńską z placem Rozjezdnym, na którym łączy się z ulicą Pszenną i Kolejową. Wytyczona w 1873 na terenie dawnej wsi Gajowice w celu połączenia ówczesnej Gräbschener Straße (Grabiszyńskiej) ze niedawno wybudowaną linią kolejową; już w 1874 zaczęto stawiać przy niej pierwsze budynki. Ulicę nazwano Luisen Straße; jej patronką została Luiza Pruska. W roku 1877 pomiędzy dzisiejszymi ulicami Jęczmienną a Kolejową, przy ich zbiegu na placu Rozjezdnym wzniesiono Zircus Busch – Cyrk Buscha; projektantem był Ernst Welz. W latach 1892–1893 u wylotu Jęczmiennej, przy placu Rozjezdnym, postawiona została pierwsza z dwóch elektrowni zasilających wrocławskie tramwaje elektryczne. Podczas oblężenia Festung Breslau w 1945 zabudowa ulicy została mocno uszkodzona (spłonął też Zircus Busch, a elektrownia przy pl. Rozjezdnym uległa uszkodzeniom, po których zdecydowano się ją zburzyć), ale kilka kamienic nadawało się do odbudowy i istnieją do dzisiaj. Pozostała zabudowa pochodzi z lat 1966–1968. Na połączonym parterze budynku nr 13–19 mieściły się biura Wrocławskiej Spółdzielni Mieszkaniowej. W drugiej połowie lat 70. XX w. wybudowano dwie „plomby” po parzystej stronie ulicy – siedmiokondygnacyjny blok nr 6–8 i pięciokondygnacyjny nr 12–16 oraz przeprowadzono generalny remont przedwojennych kamienic nr 2, 4 i 10. W tym też czasie zniknął kiosk z okolic skrzyżowania z ul. Grabiszyńską. W kwietniu 2021 obszar ulicy został włączony do Strefy Płatnego Parkowania.