Kamienica Bidermanowska w Krakowie

Kamienica Czyncielów (Kamienica Czynciela, Czyncielówka) – kamienica znajdująca się w Krakowie, w dzielnicy I przy Rynku Głównym 4, na rogu z pl. Mariackim 9, na Starym Mieście. Na miejscu obecnej kamienicy stała starsza budowla zwana "Kamienicą Delpacowską", "Barszczowe" lub "Na Barszczowem". Pierwszy budynek wzniesiono po 1313 roku. W XV wieku powiększono go do rozmiarów typowej kamienicy krakowskiej. W XVI wieku lub na początku XVII przeprowadzoną modernizację, powstało wtedy drugie piętro oraz klatka schodowa. Na przełomie XV i XVI wieku kamienica stanowiła własność rodu Salomonów, w latach 1519–1540 należała do Stanisława Czipsera – bogatego kupca i kuśnierza, a następnie do jego spadkobierców. Od roku 1584 należała do rodziny Delpacych (Del Pace). Jeden z członków tej rodziny – Franciszek – prowadził tam księgarnię (druga i trzecia ćwierć XVII wieku). W roku 1683 kamienica przeszła na własność Kamila Gierardyniego – kupca korzennego, a w drugiej połowie XVIII wieku i pierwszej ćwierci XIX należała do rodu Bartschów (m.in. do Józefa Bartscha – prezydenta Krakowa). Od nazwiska rodu pochodzi nazwa Barszczowie, która odnosiła się do trzech kamienic będących własnością rodziny (poza nr 4 także nr 5 oraz dom przy ulicy Siennej 4). W połowie XVIII wieku budynek zmodernizowano i rozbudowano, dodano rokokowe dekoracje, a fasadę zwieńczono tympanonem przedstawiającym Trójcę Świętą. Mieściła się tam winiarnia, znana z dyskusji politycznych toczonych w czasach Sejmu Czteroletniego. W roku 1820 przeprowadzono klasycystyczną modernizację kamienicy. Trzy lata później budynek stał się własnością Wohlmanów, następnie Girtlerów, Warattich i Cymblerów. W pierwszej ćwierci XIX wieku mieściła się tam księgarnia Franciszka Kocha, od 1850 sklep galanteryjny Józefa Czynciela. W latach 1898–1901 w kamienicy wynajmował pokój Stanisław Wyspiański. Na przełomie 1900 i 1901 roku napisał tu Wesele. Informuje o tym tablica pamiątkowa na fasadzie budynku. Starą kamienicę wyburzono w roku 1906 a niektóre zabytkowe detale przeniesiono do muzeów (np. XVIII-wieczną kratę do Domu Jana Matejki). W latach 1907–1908 wzniesiono nowy budynek dla Celestyna Czynciela, według projektu Rajmunda Meusa (konstrukcja) i Ludwika Wojtyczki (elewacje). Utrzymana jest w stylu secesyjnym, fasady dekorowane są motywami ludowymi, jest też motyw kaduceusza – atrybutu Merkurego – boga handlu. W kamienicy tej mieścił się jeden z pierwszych nowoczesnych domów handlowych w Krakowie. Do 1939 roku na parterze znajdował się magazyn Bilewskich, a na pierwszym piętrze – salon konfekcji damskiej Leona Grabowskiego. W 2001 roku, podczas prac konserwatorskich przywrócono część dekoracji, która uległa zniszczeniu w latach 50. XX wieku. Aktualnie w kamienicy znajduje się, otwarta w 2008 roku, jedna z czterech w Polsce restauracji Hard Rock Cafe. 17 października 1984 kamienica została wpisana do rejestru zabytków. Znajduje się także w gminnej ewidencji zabytków.

Szara Kamienica – zabytkowa kamienica znajdująca się w Krakowie, w dzielnicy I przy Rynku Głównym 6, na rogu z ulicą Sienną 1, na Starym Mieście.

Kamienica przy ulicy Siennej 4 – zabytkowa kamienica znajdująca się w Krakowie, w dzielnicy I przy ulicy Siennej, na Starym Mieście. Kamienica została wzniesiona w XIV wieku. Posiadała oficynę, wychodzącą na cmentarz przy Kościele Mariackim, która w późniejszym czasie została przebudowana na samodzielny budynek – Dom Pod Ogrojcem. Od połowy XVIII wieku do początków XIX wieku, wraz z Kamienicą Czyncielów i Kamienicą Bidermanowską wchodziła w skład tzw. Barszczowego, czyli zespołu kamienic należącego do rodziny Bartschów. 26 marca 1968 kamienica została wpisana do rejestru zabytków. Znajduje się także w gminnej ewidencji zabytków.

Cmentarz Mariacki – dawny przykościelny cmentarz wokół kościoła Mariackiego w Krakowie na Starym Mieście. Został założony w 1222 r. w tym samym czasie co kościół. Pierwszy raz został wspomniany w źródłach w 1313. W 1338 r. z fundacji Mikołaja Wierzynka powstała kaplica cmentarna św. Barbary, w latach 1394–1399 po jej wyburzeniu zbudowano kościół św. Barbary. W końcu XV wieku wzniesiono przy niej cmentarną kaplicę Ogrojcową z plastycznym wyobrażeniem Chrystusa w Ogrojcu i z wiecznie płonącą lampą, ufundowaną przez ród Szwarców. Nekropolia obwiedziona była wysokim murem z pięcioma bramami. Główna brama cmentarza znajdowała się na wprost wejścia do kościoła. W zwieńczeniu bramy znajdowała się figura Matki Bożej Łaskawej. W 1771 rzeźbę ufundowała matka konfederata, żołnierza M. Sokołowskiego, który miał być pochowany w zbiorowym grobie na cmentarzu, uznany za zmarłego wydostał się z mogiły. Na terenie cmentarza odbywali karę kuny drobni przestępcy, jawnogrzesznice, opilcy i bluźniercy. Kuna była umieszczona przy wychodzących na cmentarz drzwiach kościoła Mariackiego (zachowana). W kościelnej kruchcie znajdowała się również niewielka cela więzienna, której zakratowane okienko wychodziło na cmentarz. Miało to wywołać skruchę u przebywających w niej więźniów skazanych za niewielkie wykroczenia. Na terenie cmentarza wznosiła się też latarnia umarłych, czyli kolumna, na szczycie której w nocy płonęło światło. Cmentarz zlikwidowano w 1796 r. ze względu na biskupi zakaz grzebania zmarłych w obrębie murów z 1795 r. oraz w wyniku wprowadzenia w 1797 r. przez cesarza Austrii Józefa II nowych przepisów sanitarnych zakazujących urządzania cmentarzy i pochówków w granicach miast. Zburzono mur, splantowano teren. Późnobarokową figurę Marii z bramy cmentarnej przeniesiono przed kościół oo. kapucynów i osadzono na kolumnie. U zbiegu ulic Podwale i Kapucyńskiej stała do 1941 gdy przeniesiono ją w obecne miejsce na Planty, u wylotu ul. Jagiellońskiej. W 1822 ekshumowano szczątki pochowanych i przeniesiono na cmentarz Rakowicki. Na miejscu cmentarza urządzono plac nazwany oficjalnie w 1858, początkowo placem Panny Marii a potem Mariackim. Na murach kościoła Mariackiego zachowało się wiele epitafiów a przy wejściu do prezbiterium grobowiec Jacka Augustyna Łopackiego. Granice dawnej nekropolii wokół kościoła są oznaczone obecnie ciemną kostką brukową.

Dom Pod Ogrojcem – zabytkowa kamienica znajdująca się w Krakowie, w dzielnicy I przy placu Mariackim 8, na Starym Mieście.

Kraków, Stołeczne Królewskie Miasto Kraków – miasto na prawach powiatu położone w południowej Polsce nad Wisłą, drugie co do liczby mieszkańców. Formalna stolica Polski do 1795 r. i miasto koronacyjne oraz nekropolia królów Polski. Od 1000 r. nieprzerwanie stolica diecezji krakowskiej (jednej z pięciu w ówczesnej Polsce), a od 1925 r. archidiecezji i metropolii. Lokowany przed 1228 r., ponownie w 1257 r.. Od odzyskania niepodległości w 1918 r. miasto wojewódzkie (od 1999 r. siedziba władz województwa małopolskiego), jest także centralnym ośrodkiem metropolitalnym aglomeracji krakowskiej i Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego. Kraków jest stolicą historycznej Małopolski. Leży na obszarze Bramy Krakowskiej, Niecki Nidziańskiej i Pogórza Zachodniobeskidzkiego. W Krakowie mieszczą się główne siedziby m.in.: Polskiej Akademii Umiejętności, Narodowego Centrum Nauki, Instytutu Nafty i Gazu – Państwowego Instytutu Badawczego, Instytutu Zootechniki – Państwowego Instytutu Badawczego, Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury, struktury dowodzącej Wojskami Specjalnymi, Centrum Operacji Lądowych – Dowództwa Komponentu Lądowego, Polskiego Związku Narciarskiego, Operacyjno-Strategicznego Dowództwa Unii Europejskiej, Centrum Eksperckiego Kontrwywiadu NATO, Narodowego Centrum Radioterapii Hadronowej, Centralnego Ośrodka Turystyki Górskiej i Instytutu Ekspertyz Sądowych im. Prof. dra Jana Sehna. W mieście od 1364 r. działa najstarsza polska uczelnia – Uniwersytet Jagielloński oraz działają placówki kulturalne o znaczeniu i statusie narodowym m.in.: Zamek Królewski na Wawelu, Narodowy Stary Teatr, Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, Muzeum Narodowe, Panteon Narodowy, Krypta Zasłużonych na Skałce, Krypta Wieszczów Narodowych na Wawelu, Archiwum Narodowe, Biblioteka Jagiellońska, Instytut Książki, Instytut Literatury, Narodowe Centrum Nauki, Narodowe Centrum Rugby, Europa Nostra. Miasto na prawach powiatu pełni funkcję centrum administracyjnego, kulturalnego, edukacyjnego, naukowego, gospodarczego, usługowego i turystycznego. Kraków jest drugim co do wielkości, po Warszawie, rynkiem nowoczesnej powierzchni biurowej (ponad milion metrów kwadratowych powierzchni biurowej), a także jednym z kluczowych węzłów kolejowych w Polsce.

Powódź w Europie w 1813 – powódź, która przeszła przez Węgry, Polskę, Niemcy i Czechy w dniach 27–30 sierpnia 1813. Przyczyniła się do załamania kampanii napoleońskiej na Śląsku.

Wyzwolenie Krakowa – bitwa stoczona 18–19 stycznia 1945 roku w rejonie Krakowa pomiędzy nacierającymi w ramach operacji wiślańsko-odrzańskiej radzieckimi oddziałami 1 Frontu Ukraińskiego a broniącymi miasta oddziałami niemieckimi.

Cyrkuł krakowski (niem. Krakauer Kreis) – jednostka administracyjna Cesarstwa Austrii z siedzibą w Krakowie, istniejąca w dwóch odsłonach: 1796–1809 (1796–1803 w Nowej Galicji, 1803–1809 w Królestwie Galicji i Lodomerii), 1846–1850 i 1854–1865 (w Królestwie Galicji i Lodomerii). Powstał zasadniczo na ziemiach zagarniętych przez Austrię wskutek III rozbioru Polski. Jednak jego prawobrzeżna część w rejonie Podgórza należała do Austrii już od I rozbioru w 1772 roku (vide cyrkuł wielicki i cyrkuł myślenicki). Także lewobrzeżny Kazimierz należał przez cztery lata (1772–1776) do Austrii, gdzie był nawet siedzibą cyrkułu wielickiego; został jednak ma mocy porozumienia z 9 lutego 1776 roku, zwrócony Polsce.

Wyzwolenie Krakowa – bezkrwawe przejęcie kontroli nad Krakowem przez polskich żołnierzy armii austro-węgierskiej, z zamiarem przekazania miasta administracji odradzającego się państwa polskiego, do którego doszło w dniach 30–31 października 1918 roku. Kraków był jednym z pierwszych miast na ziemiach polskich wyzwolonych spod władzy zaborczej w trakcie procesu odzyskiwania przez Polskę niepodległości.

Druga bitwa o Kraków – błędne określenie na potyczki mające miejsce na południowo-wschodnim przedpolu Twierdzy Kraków w początkach grudnia 1914 roku. Narracja o drugiej bitwie była oparta wyłącznie na źródłach cywilnych takich jak mające wydźwięk propagandowy artykuły prasowe wydawane w czasie pierwszej wojny światowej oraz wspomnienia osób cywilnych. W przeciwieństwie do walk mających miejsce pod Krakowem w drugiej połowie listopada 1914 roku, te kwalifikowane jako "Druga bitwa o Kraków" nie były wydzielane w literaturze zagranicznej. Legenda "Drugiej bitwy o Kraków" jak i jej kulminacyjnego punktu czyli bitwy na wzgórzu Kaim była następnie powielana przez współczesne artykuły prasowe. W ostatnich latach zaczęły pojawiać się publikacje oparte na archiwalnych materiałach wojskowych, negujące to, że na wzgórzu Kaim odbyła się bitwa, oraz to, że sama "Druga bitwa o Kraków" miała miejsce.

Akcja Komitet Ukraiński – akcja przeprowadzona przez Armię Krajową 31 marca 1944, wymierzona w członków kolaborującego z Niemcami tzw. „Komitetu Ukraińskiego”.