Nadarzyn

Nadarzyn – dawna gromada, czyli najmniejsza jednostka podziału terytorialnego Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w latach 1954–1972. Gromady, z gromadzkimi radami narodowymi (GRN) jako organami władzy najniższego stopnia na wsi, funkcjonowały od reformy reorganizującej administrację wiejską przeprowadzonej jesienią 1954 do momentu ich zniesienia z dniem 1 stycznia 1973, tym samym wypierając organizację gminną w latach 1954–1972. Gromadę Nadarzyn z siedzibą GRN w Nadarzynie utworzono – jako jedną z 8759 gromad na obszarze Polski – w powiecie pruszkowskim w woj. warszawskim, na mocy uchwały nr VI/10/15/54 WRN w Warszawie z dnia 5 października 1954. W skład jednostki weszły obszary dotychczasowych gromad Kajetany, Nadarzyn i Walendów oraz P.G.R. Paszków z dotychczasowej gromady Wolica ze zniesionej gminy Nadarzyn, ponadto kolonia Stefanka z dotychczasowej gromady Strzeniówka ze zniesionej gminy Helenów, w tymże powiecie. Dla gromady ustalono 24 członków gromadzkiej rady narodowej. 1 stycznia 1958 do gromady Nadarzyn przyłączono obszar zniesionej gromady Stara Wieś w tymże powiecie oraz wieś Szamoty z gromady Mroków w powiecie piaseczyńskim w tymże województwie. 1 stycznia 1959 do gromady Nadarzyn przyłączono wieś Wolica z gromady Janki w powiecie piaseczyńskim. 31 grudnia 1959 do gromady Nadarzyn przyłączono obszar zniesionej gromady Młochów w powiecie pruszkowskim; z gromady Nadarzyn wyłączono natomiast obszar Państwowego Gospodarstwa Rolnego Urszulin, włączając go do znoszonej gromady Adamowizna w powiecie grodziskomazowieckim w tymże województwie. 31 grudnia 1961 do gromady Nadarzyn przyłączono wieś Parole z gromady Mroków w powiecie piaseczyńskim w tymże województwie. Gromada przetrwała do końca 1972 roku, czyli do kolejnej reformy gminnej. 1 stycznia 1973 w powiecie pruszkowskim reaktywowano gminę Nadarzyn.

Młochów (od 1952 Nadarzyn) – dawna gmina wiejska istniejąca do 1952 roku w woj. warszawskim. Nazwa gminy pochodzi od wsi Młochów, jednak siedzibą władz gminy był Nadarzyn. Za Królestwa Polskiego gmina Młochów należała do powiatu grodziskiego, a od 1867 powiatu błońskiego w guberni warszawskiej. 19 maja?/31 maja 1870 do gminy przyłączono pozbawiony praw miejskich Nadarzyn. 1 kwietnia 1939 z gminy Młochów (z gromady Żółwin) wyłączono miejscowości Letnisko Młochówek, willa Zarybie i osada Borowina, włączając je do gminie Helenów w tymże powiecie, gdzie z miejscowości tych utworzono nową gromadę Letnisko Młochówek w granicach gminy Helenów. W okresie powojennym gmina Młochów należała do powiatu błońskiego w woj. warszawskim. Po wojnie gmina zachowała przynależność administracyjną. 12 marca 1948 roku zmieniono nazwę powiatu błońskiego na grodziskomazowiecki. 1 lipca 1948 roku z części obszaru gminy Młochów (część gromady Żółwin) utworzono nową gminę Podkowa Leśna. 1 lipca 1952 roku gmina Młochów została zniesiona: gromady Książenice, Marynin i Władysławów włączono do gminy Grodzisk w powiecie grodziskomazowieckim; z gromad Garbatka, Jabłonowo, Kossów, Krakowiany, Marysin, Mroków, Parole, Stachowo, Stefanowo, Szamoty, Warszawianka, Warszawska Kolonia, Wola Krakowiańska, Wola Mrokowska i Wólka Kossowska utworzono nową gminę Mroków w powiecie grodziskomazowieckim, którą równocześnie włączono do nowo utworzonego powiatu piaseczyńskiego w tymże województwie; gromady Nowa Wieś i Polesie zniesiono, włączając je do miasta Milanówek w powiecie grodziskomazowieckim, które równocześnie włączono do nowo utworzonego powiatu pruszkowskiego w tymże województwie; gromady Owczarnia i Żółwin włączono do gminy Podkowa Leśna, w powiecie grodziskomazowieckim, którą równocześnie włączono do nowo utworzonego powiatu pruszkowskiego w tymże województwie; pozostały obszar gminy Młochów – gromady Kajetany, Młochów, Nadarzyn, Rozalin, Rusiec, Siestrzeń, Stara Wieś, Terenia, Urzut, Walendów i Wolica – przekształcono w gminę Nadarzyn, którą równocześnie włączono do nowo utworzonego powiatu pruszkowskiego w tymże województwie. Tak więc dniu powołania, następniczka gminy Młochów, gmina Nadarzyn, była podzielona na 11 gromad.

Kościół świętego Klemensa w Nadarzynie – rzymskokatolicki kościół parafialny należący do dekanatu raszyńskiego archidiecezji warszawskiej. Świątynia została wybudowana w 1806 roku i ufundowana przez hrabiego Tomasza Adama Ostrowskiego według projektu architekta Jakuba Kubickiego. Wzniesiona została na miejscu poprzedniej, drewnianej budowli. Kościół został wybudowany w stylu neoklasycystycznym na planie owalu, z jednej strony posiada kruchtę, a po przeciwnej stronie zakrystię. Budowla stoi na fundamentach murowanych z cegły. Wnętrze świątyni jest ozdobione 12 kolumnami w stylu doryckim podtrzymującymi fryz, na którym jest oparta więźba dachowa (zachowała się w oryginalnym stanie do dzisiaj). Dach kościoła jest pokryty blachą, a pierwotnie był pokryty dachówką. Świątynia jest ozdobiona obrazami namalowany przez Kazimierza Woźniakowskiego, ucznia Marcella Bacciarellego. W ołtarzu głównym jest umieszczony obraz "Pana Jezusa Ukrzyżowanego", natomiast w ołtarzach bocznych są umieszczone obrazy: "Zwiastowanie NMP" oraz "Święta Anna". W oknach są umieszczone witraże przedstawiające: Matkę Bożą Różańcową, św. Klemensa, św. Stanisława, bł. Czesława, św. Andrzeja Boboli i św. Kazimierza.

Parafia pw. Świętego Klemensa w Nadarzynie – parafia rzymskokatolicka należąca do dekanatu raszyńskiego, archidiecezji warszawskiej, metropolii warszawskiej Kościoła katolickiego. Siedziba parafii mieści się przy ulicy Kościelnej w Nadarzynie. Obsługiwana przez księży archidiecezjalnych.

Nadarzyn (do 1952 gmina Młochów) – gmina wiejska w województwie mazowieckim, w powiecie pruszkowskim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie warszawskim. Siedzibą gminy jest Nadarzyn. Według danych z 2024 gminę zamieszkiwało 18 761 osób.

Biuro Oddziału w Polsce – biuro nadzorujące działalność Świadków Jehowy w Polsce. Znajduje się w Nadarzynie pod Warszawą. Mieszka i pracuje w nim około 200 osób zatrudnionych jako wolontariusze. Pierwsze Biuro Oddziału w Polsce zostało utworzone w 1921 roku w Warszawie.

Kajetany – wieś sołecka w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie pruszkowskim, w gminie Nadarzyn. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa warszawskiego. We wsi znajduje się największy polski ośrodek otorynolaryngologiczny – Światowe Centrum Słuchu Instytutu Fizjologii i Patologii Słuchu. Zlokalizowana jest tu też siedziba przedsiębiorstwa 3M Poland.

Stadion GOS-u – wielofunkcyjny stadion w Nadarzynie, w województwie mazowieckim, w Polsce. Obiekt może pomieścić 1000 widzów. Swoje spotkania rozgrywają na nim piłkarze klubu GLKS Nadarzyn.

Strzelanina w motelu George – wydarzenie, do którego doszło 6 lipca 1990 w motelu „George”, przy tak zwanej gierkówce, koło Nadarzyna. Przestępcy z gangu pruszkowskiego wpadli w policyjną zasadzkę, w wyniku której doszło do strzelaniny. Wydarzenie w motelu zostało uznane za pierwszą akcję policji przeciwko zorganizowanej grupie przestępczej w Polsce.

Cmentarz żydowski w Nadarzynie – znajduje się na terenie wsi Kajetany w lesie na północ od obecnej ul. Brzozowej. Data jego powstania jest nieznana. Cmentarz służył pochówkom ludności żydowskiej Nadarzyna i okolicznych miejscowości (m.in. Piaseczna i Pruszkowa). W czasie II wojny światowej został zdewastowany przez Niemców, a proces dewastacji był kontynuowany w latach powojennych, wskutek czego do naszych czasów nie zachowały się żadne nagrobki.

Rusiec – wieś sołecka w Polsce, położona w województwie mazowieckim, w powiecie pruszkowskim, w gminie Nadarzyn. Wieś szlachecka położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie błońskim ziemi warszawskiej województwa mazowieckiego. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie warszawskim. Tomasz z Ruśca ufundował w połowie XV wieku pierwszy, drewniany kościół w gminnym dziś Nadarzynie, pod wezwaniem Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny.

Strzeniówka – wieś sołecka w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie pruszkowskim, w gminie Nadarzyn.