Przekop Szczytnicki

Fundacja Otwartego Muzeum Techniki (skrót FOMT) – organizacja typu non-profit ustanowiona w 1993. Wśród założycieli Fundacji znalazły się niemal wszystkie „historyczne” zakłady przemysłowe Wrocławia. Fundacja zyskała wsparcie środowisk naukowych i władz miasta. Wyrosła z woli właścicieli i użytkowników dóbr kultury – zabytków techniki pragnących poprzez dzieła cywilizacji technicznej promować miasto i aktywność jego mieszkańców w sferze kultury technicznej, ekonomii i przedsiębiorczości. Od 6 czerwca 2005 fundacja ma status organizacji pożytku publicznego.

Wydział Podstawowych Problemów Techniki (W-11) Politechniki Wrocławskiej – jednostka naukowo-dydaktyczna (jeden z 16 wydziałów) Politechniki Wrocławskiej, która powstała we wrześniu 1968 roku na bazie Studium Podstawowych Problemów Techniki, działającego od roku akademickiego 1963. Według Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego wydział posiada kategorię „A”.

Światowy Kongres Intelektualistów w Obronie Pokoju odbył się w dniach 25–28 sierpnia 1948 roku w Auli Politechniki we Wrocławiu; brało w nim udział 400 delegatów z 46 państw. Propagandowym celem Kongresu było przekonanie światowej opinii publicznej, że kraje komunistyczne są zwolennikami pokoju, a Zachód jego zagrożeniem. Podczas kongresu doszło do otwartego konfliktu między delegacją sowiecką a intelektualistami zachodnimi, z których część w geście protestu opuściła zgromadzenie. Kongres był częścią innej propagandowej imprezy, Wystawy Ziem Odzyskanych. Ich organizacja we Wrocławiu miała nieoficjalny cel pokazania światu polskości Ziem Odzyskanych.

Politechnika Wrocławska – publiczna uczelnia techniczna założona we Wrocławiu w 1945 dzięki zaangażowaniu pracowników naukowych nieistniejących już Politechniki Lwowskiej i Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, którzy zagospodarowali zniszczone budynki niemieckiej Wyższej Szkoły Technicznej – Technische Hochschule. Obecnie na uczelni na 14 wydziałach i trzech filiach w Jeleniej Górze, Legnicy i Wałbrzychu prowadzone są badania w 14 dyscyplinach w ramach czterech dziedzin naukowych: inżynieryjno-technicznych, ścisłych i przyrodniczych, medycznych oraz społecznych. Studenci uczą się na 70 kierunkach kształcenia na pierwszym i drugim stopniu studiów, z których ponad 30 prowadzonych jest w języku angielskim. W roku akademickim 2024/2025 r. pod kierunkiem ponad 2400 nauczycieli akademickich, na Politechnice Wrocławskiej kształci się 21 tysięcy studentów (w tym 1200 z zagranicy), w tym 800 osób w Szkole Doktorskiej. W Rankingu Szkół Wyższych „Perspektywy 2025” Politechnika Wrocławska zajęła 4. miejsce wśród uczelni technicznych oraz 7. miejsce spośród wszystkich uczelni akademickich w Polsce. W klasyfikacji obejmującej najlepsze kierunki nauczania w Polsce w 2025 roku oceniono 26 kierunków z Politechniki Wrocławskiej. Już po raz jedenasty z rzędu na pierwszym miejscu znalazło się budownictwo (Wydział Budownictwa Lądowego i Wodnego). Inżynieria chemiczna i procesowa na Wydziale Chemicznym została uznana za najlepszy kierunek w kraju po raz piąty. Trzy kolejne kierunki z Politechniki Wrocławskiej znalazły się w zestawieniu na drugim miejscu. To inżynieria środowiska, mechatronika oraz technologia chemiczna. Na trzecich pozycjach w swoich kategoriach sklasyfikowano aż 10 kierunków. W tzw. rankingu szanghajskim, czyli The Academic Ranking of World Universities (ARWU), Politechnika Wrocławska została sklasyfikowana w 2022 na miejscach 901–1000 na świecie, zajmując 3. miejsce wśród polskich uczelni technicznych (wspólnie z Politechniką Warszawską). W rankingu Global Ranking of Academic Subjects (GRAS) 2024 dyscyplina inżynieria mechaniczna (mechanical engineering) znalazła się na miejscach 101–150. Politechnika Wrocławska jest też najlepszą techniczną i zarazem drugą uczelnią - spośród wszystkich - w Polsce w zapewnianiu absolwentom najlepszego startu na rynku pracy według Rankingu Polskich Szkół Wyższych 2025 – kariera, praca, zarobki. Zestawienie przygotowała „Rzeczpospolita” na podstawie badania „Ekonomiczne Losy Absolwentów (ELA)” oraz danych ZUS. W 2022 Politechnika Wrocławska – jako pierwsza uczelnia ze środkowo-wschodniej części Starego Kontynentu – dołączyła do europejskiej sieci uniwersytetów Unite! 20 września 2022 w Turynie rektor uczelni prof. Arkadiusz Wójs parafował dokument pieczętujący przystąpienie Politechniki do tego sojuszu. 4 września 2023 uroczyście zainaugurował działalność na Politechnice Wrocławskiej Wydział Medyczny. Pierwszy dziekanem został dr hab. n. med. Dariusz Jagielski, prof. uczelni.

Pomnik "Solidarności" (pełna nazwa: Pomnik współtwórców, obrońców i bohaterów "Solidarności") — pomnik wzniesiony we Wrocławiu na terenie Politechniki Wrocławskiej na Skwerze Solidarności przy ul. Norwida, między budynkami C2 i C6. Pomnik ma formę obelisku, wykonanego z różowego granitu skandynawskiego i symbolizuje budowę "Solidarności": ze stosu nieobrobionych kamieni powstaje obelisk, który ku górze, stopniowo staje się jednolitą, wypolerowaną powierzchnią. Inicjatorem powstania pomnika w 2000 r. był Komitet Zakładowy NSZZ „Solidarność” przy Politechnice Wrocławskiej, projekt wykonał Eugeniusz Get-Stankiewicz, a architektem był Stanisław Wiatrzyk. 19 września 2001 r. odbyło się odsłonięcie pomnika. W uroczystości brali udział m.in. prezydent RP na uchodźstwie Ryszard Kaczorowski, premier Jerzy Buzek i rektor PW Andrzej Mulak. 11 grudnia 2019 r. przy pomniku odsłonięto tablicę upamiętniającą Kornela Morawieckiego.

Śluza Szczytniki – komorowa śluza wodna, zlokalizowana na rzece Odra, w 250,25 km biegu rzeki, w 0+250 km kanału Przekop Szczytnicki. Śluza położona jest we Wrocławiu, pomiędzy Wyspą Szczytnicką a osiedlem Plac Grunwaldzki.

Wybrzeże Stanisława Wyspiańskiego – ulica we Wrocławiu przebiegająca nabrzeżem wzdłuż Odry, na odcinku obejmującym Przekop Szczytnicki oraz fragment Odry Głównej – Odra Górna, na wschód od ścisłego centrum miasta, w obrębie osiedla Nowe Szczytniki. Obecnie zaczyna się przy Moście Grunwaldzkim i łączy go z Mostem Zwierzynieckim. Wytyczona jest po dawnej nadbrzeżnej drodze (Ufer Gasse, Ufer Zeile) pomiędzy Josefstraße (ul. św. Józefa) a Schul Gasse (ul. Hoene-Wrońskiego). Ulica była gęsto zabudowana już przed połową wieku XVIII; w roku 1867 została poszerzona, a w 1904 przedłużona do Paßbrücke (mostu Zwierzynieckiego) – na wschód – wobec planów utworzenia we Wrocławiu Królewskiej Wyższej Szkoły Technicznej, której zabudowania zaczęły powstawać w 1905, a działalność rozpoczęła się w 1910. Zabudowa ulicy kontynuowana była do lat 30. XX wieku, m.in. w latach 1925-1928 powstało przy tej ulicy południowe skrzydło gmachu Szkoły (obecnie gmachu głównego Politechniki Wrocławskiej). Jeszcze przed II wojną światową dawna Ufer Gasse została skrócona, obejmowała od tego czasu tylko odcinek pomiędzy dzisiejszym mostem Pokoju a mostem Grunwaldzkim (dziś patronem tego odcinka jest Fryderyk Joliot-Curie) – ulica Fryderyka Joliot-Curie, zaś odcinek wschodni (czyli ten, który dziś w całości pokrywa się z Wybrzeżem Wyspiańskiego) nazwany został Helmuth Brückner Ufer. Najstarszym zachowanym tu do początków XXI wieku budynkiem była kamienica na posesji nr 11-12 (pochodziła z I połowy XIX wieku), zaś najnowszym – oddane do użytku latem 2006 roku Zintegrowane Centrum Studenckie Politechniki Wrocławskiej (W. Wyspiańskiego nr 23-25, bud. C-13). Kontrowersyjna kamienica – zrealizowany w 1996 budynek plombowy według projektu arch. Wojciecha Jarząbka – na posesji nr 36 zdobyła kilka nagród i wyróżnień architektonicznych.

Wyspa Szczytnicka – wyspa położona we Wrocławiu w obrębie Szczytnickiego Węzła Wodnego, otoczona wodami rzeki Odry. Na południe od terenu wyspy znajduje koryto Odry śródmiejskiej, biegnące w kierunku Śródmiejskiego Węzła Wodnego. Od tego koryta, niemal prostopadle w kierunku zbliżonym do północnego, odchodzi koryto Starej Odry, stanowiące wschodni akwen ograniczający obszar wyspy. Natomiast na północnym zachodzie wyspa odcięta jest od obszaru osiedla Plac Grunwaldzki przez Przekop Szczytnicki. Taki układ cieków wokół wyspy sprawia, że przypomina ona kształtem trójkąt. O ile w korycie Odry śródmiejskiej nie ma żadnych budowli piętrzących, to już na pozostałych kanałach wodnych otaczających wyspę wybudowano Stopień Wodny Szczytniki, obejmujący następujące główne budowle stopnia: Jaz Szczytniki, położony w korycie Starej Odry, lewy przyczółek tego jazu opiera się o wyspę, Śluza Szczytniki, położona w przekopie, prawa ściana komory śluzy przylega do wyspy. Na wyspę nie prowadzi żadna przeprawa mostowa. Jedyne połączenie piesze to pomosty zamontowane na wrotach wspornych Śluzy Szczytniki, stanowiących zamknięcia główne tej budowli. Oprócz tej drogi na wyspę można dostać się drogą wodną. W awanportach śluzy istnieje infrastruktura umożliwiająca cumowanie przez jednostki pływające. Ponadto w awanporcie dolnym znajduje się przystań policji. Mimo braku połączenia mostowego wyspy z pozostałym obszarem lądu teren ten jest w znacznym stopniu zagospodarowany. Mimo to część obszaru wyspy to teren zielony. Na wyspie znajduje się kilka budynków, w których mieszczą się różne instytucje, oraz budowle, w tym między innymi: komisariat policji wodnej, przystań jachtowa, obiekty dydaktyczne Politechniki Wrocławskiej, okresowa przystań dla statków żeglugi pasażerskiej i statku inspekcyjnego Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej, Instytut Ochrony Środowiska, sterownia jazu Szczytniki. Historia powstania tej wyspy wiąże się z tzw. I kanalizacją Odry, tj. inwestycją w zakresie hydrotechniki polegającą na budowie systemu przeciwpowodziowego i nowej drogi wodnej (Droga Wielkiej Żeglugi, Miejski Szlak Żeglugowy). Przeprowadzona została w latach 1892–1897. To podczas tej inwestycji uregulowano i przebudowano koryto Starej Odry oraz wybudowano Przekop Szczytnicki, wraz z budowlami hydrotechnicznymi. Obecnie szlak ten jest śródlądową drogą wodną II klasy, prowadzącą przez Przekop Szczytniki, Starą Odrę i dalej Kanał Miejski, jako szlak boczny Odrzańskiej Drogi Wodnej.

Bulwar Politechniki Wrocławskiej – bulwar położony we Wrocławiu w obrębie osiedla Plac Grunwaldzki, nad największą z wrocławskich rzek – Odrą, w górnym jej odcinku ramienia głównego oraz Przekopem Szczytnickim, w rejonie Wybrzeża Stanisława Wyspiańskiego. Całkowita długość obiektu wynosi około 400 m  . Jego początek znajduje się w pobliżu stacji kolejki linowej – Polinka – a koniec przy Jazie Szczytniki .

Budynek C-13 Politechniki Wrocławskiej (inne nazwy: Zintegrowane Centrum Studenckie Politechniki Wrocławskiej, potocznie nazywany Dziurowiec lub Serowiec) – budynek we wrocławskiej dzielnicy Śródmieście, wchodzący w skład Kampusu Politechniki Wrocławskiej. Powstał w latach 2005–2007.

Jaz Szczytniki (Jaz Szczytnicki, Jaz Zwierzyniecki) – jaz z zamknięciem powłokowym, położony we Wrocławiu, wybudowany w ramach Stopnia Wodnego Szczytniki. Jaz piętrzy wody odnogi rzeki Odry – w 0,1 km Starej Odry. Pierwszy jaz został wybudowany w tym rejonie w 1555 roku, a następnie został przebudowany w 1793 roku. Jaz współczesny został wybudowany podczas realizacji inwestycji z zakresu hydrotechniki prowadzonej we Wrocławiu, polegającej na przebudowie drogi wodnej na Odrze prowadzącej do i przez miasto, ale z pominięciem centrum miasta, tj. Śródmiejskiego Węzła Wodnego. Inwestycja ta była przeprowadzona w latach 1892–1897 i polegała na budowie nowego szlaku żeglugowego, głównie pod kątem możliwości przewozu drogą wodną materiałów masowych, w szczególności węgla z Górnego Śląska. W tym celu, częściowo istniejącym wcześniej korytem, służącym do odprowadzenia wód wezbraniowych i powodziowych, a częściowo nowym Kanałem Miejskim przeprowadzono nową drogę wodną, tzw. Drogę Wielkiej Żeglugi, Wrocławski Szlak Miejski.

Wieża ciśnień przy ul. Na Grobli – wieża ciśnień o wysokości całkowitej 40 m, zlokalizowana we Wrocławiu, będąca jednym z najstarszych obiektów technicznej infrastruktury miasta. Wieża powstała jako kluczowy element projektu Johna Moore'a zaopatrzenia 200 tysięcy mieszkańców w wodę, skorygowana i ubrana w historyzującą szatę przez miejskiego radcę budowlanego (architekta miejskiego) Johanna Christiana Zimmermanna. Wybudowana w latach 1866-1871 kosztem 3 mln marek, uruchomiona 1 sierpnia 1871, ze stalowym nitowanym zbiornikiem wieżowym w środku oraz maszynownią. W 1902 dobudowano drugi zbiornik, żelbetowy, i łączna ich pojemność wynosiła wówczas 4150 m³. W maszynowni od 1879 pracowały najpierw agregaty pompowo-parowe systemu Woolfa wykonane we wrocławskim Ruffer G. H., Maschinen-Bauanstalt według projektu inż. Thometzka, a potem ich rolę przejęła w 1924 turbina parowa systemu Zoelly. Do dziś zachowała się w wieży najstarsza z suwnic, jeszcze z 1871 roku. Urządzenia te pracowały aż do wyłączenia zbiorników z eksploatacji w latach 60. XX w. Obecnie obiekty te, wciąż nie zdemontowane, wraz z licznymi XIX-wiecznymi detalami architektonicznymi (np. najwyższe w Polsce, bogato dekorowane, spiralne schody żeliwne) dokumentują historię światowej techniki. W latach 90. XX w. powstał pomysł urządzenia tutaj Otwartego Muzeum Techniki, ale inicjatywa nie powiodła się. Od kwietnia 2000 do 2005, należąca wciąż do Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji (MPWiK), była wykorzystywana przez teatralną Grupę Artystyczną "Ad Spectatores" Pod Wezwaniem Calderóna, która wystawiała tam swoje spektakle.