Kaplica Zebrzydowskiego na Wawelu

Groby Królewskie na Wawelu – groby znajdujące się w kryptach pod katedrą wawelską w Krakowie. Pierwsi władcy odrodzonego Królestwa Polskiego (po 1320), aż do śmierci króla Jana Olbrachta (1501) byli chowani pod pomnikami lub posadzką katedry wawelskiej. Pierwszą kryptę zbudowano pod kaplicą Zygmuntowską. W latach 1872–1877 pod kierunkiem Teofila Żebrawskiego, Józefa Łepkowskiego i Jana Matejki przeprowadzono renowację, porządkowanie i urządzenie krypt królewskich. Poszczególne krypty zostały połączone nowymi korytarzami, co umożliwiło ich zwiedzanie.

Kaplica pod wezwaniem św. Wawrzyńca, zwana Skotnickich oraz Skarszewskiego – rzymskokatolicka świątynia o charakterze zabytkowym, należąca do parafii archikatedralnej św. Stanisława i św. Wacława w Krakowie. Jest jedną z kaplic publicznych bazyliki archikatedralnej św. Stanisława BM i św. Wacława w Krakowie na Wawelu. Znajduje się przy północnym ramieniu ambitu, pomiędzy kaplicą Lipskich (od zachodu), a kaplicą Zebrzydowskiego (od wschodu).

Krypta Wieszczów Narodowych – krypta w podziemiach archikatedry krakowskiej na Wawelu, miejsce pochówku Adama Mickiewicza i Juliusza Słowackiego, dwóch wybitnych poetów doby romantyzmu, których twórczość stała się ważną częścią polskiej kultury. Obaj zostali uznani za przywódców duchowych narodu w okresie niewoli, godnych spoczywania w nekropolii dawnych władców Polski, katedrze na Wawelu. W krypcie upamiętniono także dwóch innych Polaków, cenionych artystów XIX stulecia – poetę Cypriana Kamila Norwida oraz kompozytora i pianistę Fryderyka Chopina.

Nagrobek Władysława I Łokietka na Wawelu znajduje się w północnym ramieniu ambitu katedry wawelskiej kiedyś znajdował się przy nieistniejącym obecnie ołtarzu ku czci św. Władysława. Jest pierwszym nagrobkiem królewskim wzniesionym w katedrze wawelskiej. Gotycki, kamienny nagrobek powstał najprawdopodobniej w latach 1341–1346, jego fundacji podjął się syn i następca Władysława Łokietka król Kazimierz III Wielki. Twórca nagrobka nie jest znany, ale wiele wskazuje na to, że mógł wywodzić się z Hesji. Boki sarkofagu podzielone są arkadami na pola w których zgodnie z obowiązującym ceremoniałem pogrzebowym rozstawione zostały figury duchownych, biskupów i diakonów oraz "płaczek": kobiet od strony ambitu i mężczyzn od strony ołtarza głównego. Na płycie wierzchniej umieszczono płaskorzeźbione wyobrażenie zmarłego króla ubranego w tunikę, płaszcz koronacyjny, w koronie na głowie oraz z jabłkiem, mieczem i fragmentami berła w dłoniach. Nogi zostały wsparte o konsolę na której dostrzec można ludzką głowę, w Biblii jest ona znakiem zwycięstwa nad złem, człowieka nad grzechem. Konsola ozdobiona jest winną latoroślą symbolizującą eucharystię. Jednak nie jest pewne, czy twarz króla jest autentyczna, ponieważ w sprawozdaniu dla bpa Andrzeja Trzebickiego z XVII wieku odnotowano, że postać na tumbie jest trudna do rozpoznania. Poza tym na początku XIX stulecia, twarz Łokietka została przekuta przez kamieniarzy. Obecny baldachim nakrywający nagrobek pochodzi z początku XX wieku, zaprojektował go Sławomir Odrzywolski. W 1901 odkrył on niewielkie ślady pierwotnego baldachimu usuniętego najprawdopodobniej pod koniec XVII wieku. Gotycki baldachim podkreślał królewską godność Piastów, genezą sięgał do nagrobków cesarskich i papieskich w Awinionie. Obecny baldachim w 1904 figurami św. Władysława i św.Wacława przyozdobił Jan Raszka, zdobią go także herby ziem wchodzących w skład Królestwa Polskiego za panowania Władysława Łokietka. Arkady baldachimu zdobi secesyjna krata z motywami liści i kwiatów.

Wieża Zygmuntowska – wieża w katedrze na Wawelu, druga co do wielkości, została wzniesiona w 1 połowie XIV wieku jako baszta obronna.

Kaplica pod wezwaniem św. Macieja Apostoła i św. Mateusza Ewangelisty, zwana Lipskich – rzymskokatolicka świątynia o charakterze zabytkowym, należąca do parafii archikatedralnej św. Stanisława i św. Wacława w Krakowie. Jest jedną z kaplic publicznych bazyliki archikatedralnej św. Stanisława BM i św. Wacława w Krakowie na Wawelu. Znajduje się przy północnym ramieniu ambitu, pomiędzy kaplicą Maciejowskiego (od zachodu) a kaplicą Skotnickich (od wschodu). Stanowi mauzoleum biskupa krakowskiego Andrzeja Lipskiego i kardynała Jana Aleksandra Lipskiego.

Sarkofag Jadwigi Andegaweńskiej na Wawelu znajduje się w katedrze wawelskiej w południowym ramieniu ambitu. Pierwotnie królowa wraz z córką została pochowana w 1399 w prezbiterium na lewo od ołtarza głównego. W 1949 przeniesiono ją do sarkofagu wykonanego przez Antoniego Madeyskiego w 1902 w Rzymie. Sarkofag ufundował hrabia Karol Antoni Lanckoroński, wykonany został z białego marmuru kararyjskiego, wzorowany na nagrobku Ilarii del Qareto z XV wieku w katedrze w Lukce. Na wierzchniej płycie postać królowej ze złożonymi do modlitwy rękami oraz psem symbolizującym wierność pod stopami. Boki sarkofagu dekorowane są fryzem z orłami i herbami Andegawenów. Obok znajduje się oszklony relikwiarz z 1959 z gotyckim berłem i jabłkiem królewskim z drewna lipowego (niegdyś złocone) wyjęte z pierwotnego grobu królowej przy okazji przenosin. W białym sarkofagu Jadwiga spoczywała w latach 1949-1987.

Krypta św. Leonarda na Wawelu – wzniesiona na przełomie XI i XII wieku, jest pozostałością po tzw. katedrze hermanowskiej na Wawelu. Należy do najpiękniejszych wnętrz romańskich w Polsce. W absydzie kamienny ołtarzyk, wykonany według projektu francuskiego architekta Eugène Viollet-le-Duc. Stopień przed ołtarzem pokryty posadzką z XIII wieku. Na środku krypty grób biskupa Maurusa (zm. 1118), odkryty w czasie prac archeologicznych w 1938 roku. Lampy w krypcie mają kształt koron królewskich.

Nagrobek Kazimierza III Wielkiego – gotycki nagrobek tumbowy z baldachimem, znajdujący się w bazylice archikatedralnej św. Stanisława i św. Wacława na Wawelu w Krakowie.

Dziedziniec Stefana Batorego – dziedziniec w Krakowie znajdujący się pomiędzy skrzydłem zachodnim Zamku Królewskiego i katedrą na Wawelu.

Dzwon Zygmunt – najsłynniejszy polski dzwon, potocznie nazywany Dzwonem Zygmunta. Znajduje się na Wieży Zygmuntowskiej w północnej części katedry wawelskiej w Krakowie. Ufundowany przez Zygmunta I Starego, nazwany jego imieniem. Dzwon Zygmunt był największym polskim dzwonem do roku 1999, kiedy to przewyższył go masą i rozmiarem licheński dzwon Maryja Bogurodzica.

Kościół przy bastionie Władysława IV – średniowieczny kościół, którego relikty odnaleziono na Wawelu w Krakowie.